عبداله مرادی - استادیار روابط بین الملل دانشگاه عالی دفاع ملی
نصراله کلانتری - دانشگاه عالی دفاع ملی

وحدت ملی در گفتمان انقلاب اسلامی به شکلی پررنگ مطرح گردیده و بر مبانی هویت ایرانی-اسلامی استوار و همچنین در ساختار کارکردی حقوقی جمهوری اسلامی گنجانده شده است. بر این اساس با توجه به پویایی سیاسی و فرهنگی جامعه ایرانی تبیین الگوی نظری وحدت ملی در گفتمان انقلاب اسلامی بسیار ضروری به نظر می رسد. چه اینکه به نظر می رسد تبیین مولفه های وحدت ملی و الزامات سیاسی مرتبط با آن در سپهر عمومی و سیاسی جامعه نیز با دشواری های همراه بوده که عمدتا ناشی از تقلیل گرایی در مقوله وحدت ملی و ارائه تعاریف مضیق از این مفهوم علیرغم تکثر قومی، فرهنگی و مذهبی بوده است. بر همین اساس پرسش اصلی این مقاله آن است که؛ «چارچوب مفهومی وحدت ملی در گفتمان انقلاب اسلامی شامل چه مولفه هایی است و بر این اساس گفتمان های سیاسی دولت های پس از انقلاب چه رویکردی به مقوله وحدت ملی داشته اند؟» جهت پاسخ به پرسش از جمع آوری داده های کتابخانه ای و اتخاذ روش توصیفی-تبیینی برای تحلیل داده ها استفاده شده است. فرضیه اصلی پژوهش اینگونه صورت بندی می گردد که؛ «چارچوب مفهومی وحدت ملی در گفتمان انقلاب اسلامی در قالب؛ ریشه های هویتی (شبکه سه گانه هویت ایرانی، هنجارهای ملی و سرمایه اجتماعی)، منابع وحدت (آموزه های دینی، حکمرانی مطلوب دینی، قانون اساسی و حقوق شهروندی) و در تقابل با دگرهای معرفتی (باستان-گرایی و غرب گرایی) نهادینه و مبتنی بر سه مولفه؛ نفی الگوی یکسان سازی فرهنگی، اصل همگرایی فرهنگی عدالت محور و مفهوم محوری بازگشت به خویشتن صورت بندی شده است. ارتقاء وحدت ملی در دولتهای محتلف جمهوری اسلامی مبتنی بر گفتمان های سیاسی خاص هرکدام دنبال شده است.

هویت ملی, وحدت, تکثر, انقلاب اسلامی, گفتمان سیاسی