سمیرا دهقانی - دانشگاه تبریز
اکبر تقی زاده - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
حمید محمدزاده - دانشگاه تبریز

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی اثر اشکال مختلف سلنیوم بر تولید گاز، تخمیر شکمبه و جمعیت پروتوزوآی شکمبه گوسفندان قزل گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل ۱. کنسانتره بدون مکمل سلنیوم ۲. کنسانتره +ppm ۳/۰ نانوسلنیوم ۳. کنسانتره + ppm ۳/۰ سلنیوم آلی و ۴. کنسانتره + ppm ۳/۰ سلنیوم معدنی بودند. در روش تولید­گاز ۳۰۰ میلی­گرم از هر نمونه در ساعات ۲، ۴، ۶، ۸، ۱۲، ۱۶، ۲۴، ۳۶، ۴۸، ۷۲ و ۹۶ انکوباسیون گردید. به منظور بررسی تاثیر اشکال مختلف سلنیوم بر اکوسیستم شکمبه، فاکتورهای pH، اسیدهای­چرب فرار، نیتروژن آمونیاکی و جمعیت پروتوزوآیی مورد بررسی قرار گرفت. از ساعت ۳۶ انکوباسیون به بعد میزان تولید گاز تیمارهای حاوی سلنیوم به طور معنی داری بیشتر از تیمار کنترل بود، اما تفاوت معنی داری از نظر تولید گاز بین این ۳ تیمار وجود نداشت. پتانسیل تولید گاز در تیمارهای حاوی سلنیوم از تیمار کنترل بیشتر بوده (به ترتیب ۹/۲۰۱، ۰/۳۴۴، ۷/۳۲۱ و ۸/۳۱۹ میلی لیتر در تیمارهای شاهد، سلنیوم نانو، آلی و معدنی) ولی تفاوت معنی داری بین تیمارهای حاوی انواع مختلف سلنیوم وجود نداشت. تفاوت معنی­داری بین تیمارها از نظر pH شکمبه وجود نداشت. تیمار نانو­ به طور معنی­داری موجب افزایش غلظت اسیدهای چرب فرار نسبت به تیمارهای آلی و معدنی شد (به ترتیب ۸۳/۱۰۹، ۰۰/۹۸ و ۸۳/۸۹ میلی مول بر لیتر در تیمارهای سلنیوم نانو، آلی و معدنی). تفاوت معنی­داری بین تیمارها از نظر میزان نیتروژن آمونیاکی شکمبه وجود نداشت. تیمار سلنیوم آلی موجب افزایش معنی­دار تعداد کل پروتووزآ نسبت به تیمار سلنیوم معدنی و نانو سلنیوم شد. نتایج تحقیق نشان داد که افزودن مکمل سلنیوم خصوصا به شکل نانو نسبت به فرم رایج معدنی آن، احتمالا از طریق بهبود فرآیند تخمیر در محیط شکمبه، موجب افزایش پتانسیل تولید گاز شد.