رقیه رحمانی فیروزی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
اسداله تیموری یانسری - گروه علوم دامی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.
عیسی دیرنده - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

این پژوهش به منظور بررسی اثرات دو سطح انرژی و پروتئین خام پائین و بالا (به ترتیب مقادیر NRC (۲۰۰۷) و ۱۰ درصد بالاتر از آن) در گامه سوم آبستنی بر وزن بدن، قابلیت هضم ظاهری، فعالیت نشخوار، فراسنجه­های شکمبه­ای، پروتئین میکروبی و وزن تولد بزغاله با استفاده از ۲۸ راس بز سیستانی (وزن بدن ۶/۲±۲۵ کیلوگرم، روزهای آبستنی ۵±۱۰۰) در قالب طرح کاملا تصادفی با روش فاکتوریل ۲×۲ انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل: ۱) پروتئین و انرژی پائین ۲) پروتئین پائین و انرژی بالا ۳) پروتئین پائین و انرژی بالا ۴) پروتئین و انرژی بالا. ماده خشک مصرفی و کاهش وزن در زمان زایش در تیمار با پروتئین بالا- انرژی پایین بیشتر بود. اما وزن تولد بزغاله این تیمار به­طور معنی­داری بالاتر بود. در فراسنجه­های خونی ۲۸ روز قبل زایش غلظت کلسترول در تیمار انرژی بالا پروتئین پایین به طور معنی­داری افزایش یافت، اما غلظت های خونی گلوکز، تری­گلیسرید، اوره و پروتئین­کل تفاوت معنی­داری نشان ندادند. در ۱۴ روز قبل زایش، غلظت اوره خون در تیمار با پروتئین بالا به طور معنی­داری بالاتر بود، اما تفاوت ­معنی داری در غلظت تری­گلیسرید، کلسترول و پروتئین کل خون بین تیمارها وجود نداشت. در ۲ ساعت بعد زایش تفاوت معنی­داری در غلظت گلوکز و تری­گلیسرید بین تیمارها وجود نداشت. تولید پروتئین میکروبی در تیمار با پروتئین بالا- انرژی بالا بیشتر بود. تفاوت معنی­داری در فراسنجه­های شکمبه­ای بین تیمارها مشاهده نشد. به طوری که pH مایع شکمبه قبل از مصرف خوراک در تیمار دارای انرژی بالا و پروتئین پایین نسبت به ۳ ساعت بعد از مصرف خوراک بالاتر بود. همچنین غلظت اسیدهای چرب فرار شکمبه با مصرف جیره های حاوی انرژی بالا و پروتئین پایین تر از حد توصیه شده، افزایش یافت. به طورکلی نتایج نشان داد تامین نیاز انرژی و پروتئین در گامه انتهای آبستنی و افزایش سطح پروتئین موجب بهبود عملکرد و افزایش وزن تولد بزغاله در بزهای آبستن می­شود.

انرژی, احتیاجات آبستنی, بز, پروتئین میکروبی, عملکرد