علی رزاقی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
رضا ولی زاده - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمد ترحمی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان

ارزش غذایی گیاهان شورزیست آتریپلکس (گونه کانیسنس)، سالسولا (گونه ریجیدا) و آلوروپوس (گونه لیتولاریس) با تعیین ترکیب شیمیایی، تولید گاز به صورت آزمایشگاهی و تجزیه پذیری شکمبه ای با استفاده از سه راس گاو نر فیستولا دار ارزیابی شد. نمونه های آزمایشی در مرحله دانه بندی از ایستگاه تحقیقات بیابان واقع در استان سمنان جمع آوری و ترکیب شیمیایی آن ها شامل پروتئین خام، چربی خام، خاکستر، دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی سلولز، کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلر و گوگرد اندازه گیری شد. تمامی این گیاهان شورزیست حاوی غلظت های بالای سدیم، پتاسیم و کلر بودند ولی میزان کلسیم، فسفر و منیزیم پایینی داشتند. گیاهان مورد نظر پروتئین خام و خاکستر بالایی داشتند. نمونه ها در سیستم کشت بسته و آزمون تولید گاز آزمایش شدند. فراسنجه های تولید تجمعی گاز (A) و فاز تاخیر (L) در گیاه آلوروپوس بیش ترین مقدار بود. هم چنین، قابلیت هضم ماده آلی، انرژی متابولیسمی و اسیدهای چرب کوتاه زنجیر گیاه آلوروپوس بیش تر از آتریپلکس و سالسولا بود. بخش های سریع تجزیه ماده خشک و پروتیئن خام سالسولا (۴۲/۲۸ و ۶۸/۵۵ درصد) از آتریپلکس (۲۴/۲۳ و ۷۴/۴۸ درصد) و آلوروپوس (۵۰/۲۱ و ۲۸/۵۱ درصد) بیش تر بود. پتانسیل تجزیه پذیری ماده خشک و دیواره سلولی آلوروپوس بالاتر از آتریپلکس و سالسولا به دست آمد. سالسولا کم ترین تجزیه پذیری موثر دیواره سلولی را در نرخ های جریان مختلف داشت. نتایج این آزمایش نشان می دهد که این گیاهان شورزیست می توانند به عنوان منابع خوراکی برای نشخوارکنندگان در مناطق بیابانی ایران مورد توجه و استفاده قرار گیرند.

گیاهان شورزیست, ترکیب شیمیایی, تولید گاز, تجزیه پذیری