زهرا جعفری سرابی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد تصویرسازی دانشکده هنر، دانشگاه نیشابور، نیشابور
فرزانه فرخ فر - استادیار گروه پژوهش هنر دانشکده هنر، دانشگاه نیشابور، نیشابور

تصویرسازی دینی یکی از حوزه های مطرح در مکتب هرات تیموری می باشد که به مصورسازی مضامین دینی و مذهبی بالاخص با استناد بر آیات قرآنی پرداخته است. امتیاز ویژه مکتب هرات تیموری از آن حیث است که در این مکتب، شمایل نگاری پیامبر اسلام(ص) با تعدد و تنوع مضمونی فراوانی دیده می شود و ارتباط تنگاتنگی با روایات قرآنی دارد. به همین روی در این تحقیق قصد بر آن است که ممتازترین نسخ مصور مکتب هرات تیموری که دارای شمایل نگاره های منسوب به پیامبر اسلام(ص) هستند، شناسایی شده و ویژگی های مفهومی و بصری و ارتباط با روایات قرآنی مورد مطالعه قرار گیرد. پرسش این است: در بازنمایی شمایل های پیامبر اسلام(ص) در مکتب نگارگری هرات تیموری، به چه روایات قرآنی استناد شده است، و این تصاویر چه کیفیتی را بیان می کنند؟روش تحقیق، تحلیلی-تطبیقی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای-اسنادی است. نتایج تحقیق نشان می دهند که هنرمندان عصر تیموری با بهره گیری از دستاوردهای بصری مکتب هرات و همچنین کاربرد روایات قرآنی به شمایل نگاری پیامبر اسلام(ص) در قالب قصص مختلف از زندگی ایشان پرداخته اند. این هنرمندان، با استفاده از معانی، تفاسیر و ادراکات عرفانی خویش از آیات قرآنی، سیمای مبارک پیامبر اسلام(ص) را بر اساس قواعد مرسوم در ادوار پیشین و پسین مکتب هرات نقش بسته اند. این امر تا بدان حد موثر واقع شده که شیوه های متفاوت شمایل نگاری رسول اکرم(ص) با استناد بر آیات و داستان های یکسان از قرآن کریم به کار بسته شده که حاصل جهان بینی و نگاه نمادین و گاه واقع گرای هنرمند در مراحل تطور مکتب نگارگری هرات تیموری است.

عصرتیموری، مکتب نگارگری هرات، روایت های قرآنی، شمایل نگاری، پیامبر اسلام(ص)