وحید سام مهر - Phd Student, Department of Psychology, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran
فرناز فرشباف مانی صفت - Assistant Professor, Department of Psychology, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran
علی خادمی - Assistant Professor, Department of Psychology, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran
رحیم شبانی - Assistant Professor, Department of Psychology, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran

مقدمه: اختلال نافرمانی مقابله ­ای یکی از مهم ترین اختلالات دوران کودکی و نوجوانی است که از طیف اختلالات رفتار ایذایی و برونی­ ساز می ­باشد. هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی مقایسه ­ای اثربخشی درمان شناختی رفتاری و هیپنوتراپی بر بهبود مهارت­ های تنظیم هیجانی و مهارت­ های ارتباطی نوجوانان دارای اختلال نافرمانی مقابله ­ای بود. روش: این پژوهش در قالب طرح کارآزمایی بالینی با پیش آزمون و پس آزمون و دوره پیگیری یک ماهه اجرا شد. از میان دانش ­آموزان مقطع دبیرستان شهرستان ارومیه، با تشخیص اختلال نافرمانی مقابله­ ای که در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ مشغول به تحصیل بودند، ۵۱ نفر به شکل هدفمند و با کمک مدیران و معلمان مدارس، والدین و استفاده از مصاحبه تشخیصی و همچنین معیارهای ورود انتخاب و در سه گروه (۱۷ نفر درمان شناختی رفتاری، ۱۷ نفر هیپنوتراپی و ۱۷ نفر کنترل) به شکل تصادفی جایگذاری شدند. سپس گروه شناختی رفتاری هیپنوتراپی براساس پروتکل­ های استاندارد مداخله ­ای تحت مداخله قرار گرفته، اعضای کنترل مداخله ­ای دریافت نکردند و پس از پایان یک ماه آزمون پیگیری به عمل آمد و مقیاس های پژوهش مجددا استفاده شد. ابزارهای این پژوهش شامل: سیاهه رفتاری نسخه والدین (CBCL)، پرسشنامه­ ی تنظیم شناختی هیجان و پرسشنامه مهارت­ های ارتباطی بود. برای تجزیه و تحلیل داده ­ها از نرم­ افزار SPSSنسخه ۲۲ و آزمون تحلیل واریانس اندازه ­گیری مکرر استفاده شد. یافته­ ها: یافته های این پژوهش نشان داد که هر دو درمان شناختی رفتاری و هیپنوتراپی در بهبود مهارت­ های ارتباطی (۰/۲۲۴>P، ۱/۵۳=F)، مهارت­ های سازگارانه تنظیم هیجان (۰/۵۷۵>P، ۲/۴۵=F) و کاهش مهارت­ های ناسازگارانه تنظیم هیجان (۰/۱۲۷>P، ۲/۵۶=F) به یک میزان موثر واقع شده اند و تفاوت معناداری بین آن­ ها وجود نداشت. نتیجه­ گیری: نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که درمان هیپنوتراپی و درمان شناختی رفتاری به یک اندازه می توانند در بهبود مهارت­ های تنظیم هیجان و مهارت­ های ارتباطی موثر عمل کنند و می­ توان در کار با نوجوانان دارای اختلال نافرمانی مقابله­ ای از این مداخلات سود جست.

Cognitive-behavioral therapy, Oppositional defiant disorder, Adolescents, Emotion regulation, Communication skills, درمان شناختی- رفتاری, اختلال نافرمانی مقابله ای, نوجوان, تنظیم هیجان, مهارت ارتباطی