آزاده چاکری - گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
ابوالفضل داودی رکن آبادی - گروه طراحی پارچه و لباس، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه ازاد اسلامی واحد یزد،یزد، ایران
محمد رضا شریف زاده - گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

نمادها و نشانه­ها از اولین مفاهیمی هستند که بشر به علل مذهبی، سیاسی و اجتماعی از آن­ها استفاده کرده است. این کاربرد به رغم تحول در حیات بشر به نوعی تداوم یافته و خود را در هنرها و صنایع مختلف منعکس ساخته است. در فرهنگ اسلامی نیز، نمادها و نشانه­ها دارای اهمیت خاصی در انتقال مفاهیم بوده­اند. هنر اسلامی گنجینه وسیعی از معانی عمیق عرفانی و حکمت الهی است که ریشه در بنیان­های معنوی و الهی دارد. نقوش در آثار هنر اسلامی، دروازه ورود به معارف باطنی روح و هستی راستین است که نگرش توحید را به­عنوان رکن اصلی اسلام تقویت می کند. اهمیت کاربرد نقوش در زیبایی­شناسی آثار اسلامی در معانی نهفته و عمیقی است که بیانگر روح حاکم بر آثار هنری است. مطالعه گنجینه عظیم هنر اسلامی در بستر رویکردهای فلسفی و تعمق در جنبه درونی این هنر و زبان رمزگونه آن که حاوی بنیان­هایی متافیزیکی و عرفانی بوده، از اهمیت انکارناپذیری برخوردار است. در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه­ای و رویکردی توصیفی و تحلیلی سعی شده به مطالعه و بررسی معنای نمادین و لسان تمثیلی این هنر پرداخته شود. از آنجایی که گستره هنر اسلامی و تولیدات آن بسیار وسیع است، در پژوهش پیش رو تولیدات علوم غریبه و به­طور اخص طلسم­های ایرانی- اسلامی که از حیث ارزش بصری و  بعد معنایی بسیار غنی هستند، مطالعه شده اند. برای آنکه چارچوب نظری مشخصی برای تحلیل موضوع پیش رو داشته باشیم، این پژوهش بر اساس تئوری نشانه­شناسی فرهنگی امبرتو اکو نشانه شناس سرشناس ایتالیایی، تحلیل و بررسی شده است. یافته­های پژوهش حاکی از انطباق نشانه­شناسی امبرتو اکو درباره ریشه­های فرهنگی بر نظام معنایی و نمادین در طلسم­های اسلامی است.اهداف پژوهشارائه مطالعه ای تحلیلی از مفهوم رمز در بستر کاربری های گوناگون تولیدات علوم غریبه.معرفی ریشه­های فرهنگی موثر در فرآیند شکل گیری معنا و رمز بر اساس آراء نشانه­شناسی امبرتو اکو.سوالات پژوهشچه عوامل فرهنگی در شکل­گیری نشانه­ها و رمز ها در هنر اسلامی نقش داشته­اند؟     ۲.چگونه می­توان با رویکرد نشانه­شناسی فرهنگی اکو، نمود رمز را در آثار هنر ایرانی- اسلامی مطالعه و تحلیل کرد؟

هنر اسلامی, مفهوم رمز, طلسم های اسلامی, امبرتواکو