فرزانه عربعلی - عضو هیئت علمی، گروه هنر، دانشگاه فنی و حرفه ای، تهران، ایران.
فاطمه رقیمی - دانشجوی دکتری، گروه هنر، دانشگاه فنی و حرفه ای، تهران، ایران.

دوره سلجوقی اوج رشد هنرهای مختلف به ویژه هنر فلزکاری در قرن های ۵ تا ۷ ه.ق محسوب می شود. دو مکتب اصلی فلزکاری این دوره، شامل مکتب خراسان و مکتب موصل است که با استفاده از مواد با کیفیت و ابداع و نوآوری در فنون ساخت و موضوع تزیین توانستند از قطب های مهم فلزکاری در جهان اسلام شوند که حاصل آن، تولید ظروف و اشیا بسیار زیبایی است که در شکل ها و حجم های متنوعی ساخته شده اند. هدف این پژوهش علاوه بر شناخت روش های ساخت، تزیین ظروف و شناسایی و تحلیل نقوش به کاررفته در این آثار، میزان تاثیرپذیری هریک از این مکاتب بر یکدیگر است. سوال های مطرح شده در این تحقیق عبارتند از: تزئینات و نقوش موجود بر زمینه آثار فلزی دو مکتب خراسان و موصل کدامند؟ چه تفاوت ها و شباهت هایی در نقش ها و شیوه اجرای هریک از این دو مکتب فلزکاری وجود دارد؟ در این مقاله تحلیل و بررسی نقوش، به شیوه توصیفی- تحلیلی می باشد. با مقایسه اجمالی بین نقش های به کاررفته در آثار فلزی مکتب خراسان و مکتب موصل درمی یابیم که نقوش هر دو مکتب به شش دسته اصلی تقسیم می شوند و بین این نقوش، تفاوت ها و شباهت هایی از لحاظ ظاهری و مفهومی وجود دارد. 

فلزکاری اسلامی, مکتب فلزکاری خراسان, مکتب فلزکاری موصل, طرح ها و نقش ها, تزیینات