سیده طیبه حسینی - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، دانشکده آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.
حسین شریفان - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.
علی رضا کیانی - استاد پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج، گرگان، ایران.
نورمحمد آبیار - استادیار پژوهش گروه تحقیقات اقتصادی و اجتماعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش، گرگان، ایران
محمدتقی فیض بخش - استادیار بخش زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

کارآیی استفاده از انرژی یکی از مهمترین عوامل برای کشاورزی پایدار است. در این پژوهش، در شهرستان گرگان استان گلستان، میزان ورودی و خروجی انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی [۱](GWP) در روش­های تولیدی کشت نشایی و کشت مستقیم برنج در سامانه­ های آبیاری بارانی، غرقابی و قطره­ای بررسی شد. با توجه به نتایج، میانگین انرژی ورودی و خروجی برای سامانه ­های مختلف آبیاری در تیمار نشا گلخراب بیشتر از تیمارهای دیگر بود و بیشترین میزان انرژی ورودی و خروجی مربوط به سامانه آبیاری قطره­ای به­ترتیب برابر۳۶۳۶۶ و ۲۴۹۹۷۱ مگاژول در هکتار بود. بیشترین سهم انرژی مصرفی در سامانه­های مختلف آبیاری و کشت متعلق به نهاده آب آبیاری و کودهای شیمیایی بود. همچنین، نتایج نشان داد که شاخص کارایی انرژی برای تیمارهای مختلف بین۷/۳۵-۵/۰۵ کیلوگرم برمگاژول بود. کارایی انرژی برای سامانه­های آبیاری تحت­فشار در روش نشا غیرگلخراب و برای سامانه­های آبیاری غرقابی در روش نشا گلخراب بیشتر بود. همچنین، بهره­وری انرژی تیمار­های مختلف بین ۰/۲۴-۰/۱ کیلوگرم بر مگاژول بود. با توجه به نتایج مقایسه میانگین، بهره­وری انرژی تیمارهای نشا گلخراب و نشا غیرگلخراب با هم اختلاف معنی­داری نداشته و بیشتر از تیمارهای خشکه­بذری بود. مقادیر انرژی ویژه و خالص انرژی برای تیمارهای مختلف به­ترتیب بین ۱۰/۲-۴/۲۹ مگاژول بر کیلوگرم و ۲۱۳۸۲۵-۱۱۲۷۸۵ مگاژول بر هکتار بود. تیمار نشا گلخراب برای تمام سامانه ­های آبیاری بیشترین پتانسیل گرمایش جهانی را داشت. در کشت برنج، بیشترین سهم در پتانسیل گرمایش جهانی مربوط به استفاده از کود نیتروژن، سوخت و ادوات و ماشین­ آلات بود. نتایج مقایسه میانگین پتانسیل گرمایش جهانی در واحد سطح، وزن، انرژی ورودی و انرژی خروجی نشان داد که سامانه­ های آبیاری تحت­فشار با شیوه کشت نشا غیرگلخراب (به دلیل مصرف نهاده کمتر و عملکرد مشابه با کشت نشا گلخراب) می­توانند روش مناسبی برای کشت برنج و کاهش مصرف انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی آن باشند.   [۱] - Global warming potential

بهره وری انرژی, انرژی ورودی- خروجی, نشا گلخراب برنج