رستم صابری فر - دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
نعیمه محمدی نیا - کارشناس ارشد جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاکنون دیدگاه غالب در پژوهش­های مربوط به مداخلات اجتماعی، مبتنی به نظریات پاتنام بود که تولید سرمایه اجتماعی را به جامعه مدنی قوی مرتبط می­دانست، در حالی­که نظریه روثستاین، تولید سرمایه اجتماعی را از طریق کارآمدی و بی­طرفی نهادهای دولتی و عمومی ممکن می­داند. در واقع، شهرداری زمانی می­تواند به روند توانمندسازی محلات فقیر کمک کند که این کار را به وسیله مردم به انجام برساند؛ به­همین منظور، این پژوهش به شیوه توصیفی و تحلیلی در منطقه پنج شهرداری مشهد به انجام رسید. روش مورد استفاده، عمدتا از شیوه کیفی و برنامه­ریزی مشارکتی بود و برای تایید فرضیات مورد نظر، شیوه­های کمی و میدانی نیز مد نظر قرارگرفت. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش­نامه و مصاحبه­های عمیق بودند و داده­های مورد نظر به صورت تحلیل محتوا و بهره­گیری از آماره­های مختلف، به­خصوص t مستقل و به کمک SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد افرادی که در برنامه­های بسیج جوامع محلی مشارکت داشتند، میزان رضایت و تمایل به مشارکت بالاتری را اعلام نموده­اند (آماره تی آزمون ۵/۸۶۱ و سطح معناداری ۰۰۰/۰)؛ همچنین بین تمایل به بهره­مندی از سرمایه های خرد در توسعه محلی و آشنایی با روند برنامه­ریزی مشارکتی، رابطه وجود داشت (تی ۳/۲۲ و سطح معناداری کمتر از ۰۰۱/۰). علاوه­برآن، اجرای برنامه­ریزی مشارکتی باعث شد که بی­اعتمادی افراد شرکت کننده به شکل معناداری کاهش یافته و تمایل به سکونت در محله افزایش پیدا نماید (تی ۲/۳۲۹ و سطح معناداری ۰۰۱/۰)؛ بر این­اساس، می­توان گفت: سرمایه اجتماعی که ثمره آن مشارکت واقعی است، عمدتا در پی توسعه نهادهای فراگیر ممکن خواهد بود.

مداخلهاجتماعی, توانمندسازی, محلات فرودست, محله مهرآباد, مشهد