عبدالمجید احمدی - استادیار گروه جغرافیای دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران

عوامل ژئومورفولوژی یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده امنیت مناطق مرزی محسوب می شوند. مرزهای استان خراسان جنوبی ازنظر ژئومورفولوژی دارای تنوع زیادی است، بنابراین دارای پتانسیل آسیب پذیری متفاوتی در برابر نفوذ و حملات دشمن است. با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق به شناسایی مناطق آسیب پذیر در نوار مرزی استان خراسان جنوبی پرداخته شده است. در تحقیق حاضر متناسب با اهداف موردنظر از روش های توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. همچنین از نقشه های توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰، مدل رقومی ارتفاعی ۳۰ متر SRTM و لایه های اطلاعاتی مختلف به عنوان داده های تحقیق استفاده شده است. ابزارهای مهم مورداستفاده در این تحقیق شامل ArcGIS و Super decision بوده است و مدل های مورداستفاده در تحقیق نیز شامل مدل منطق فازی و تحلیل شبکه ای (ANP) بوده است که به منظور شناسایی مناطق آسیب پذیر نوار مرزی از آن ها استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مناطق میانی نوار مرزی استان خراسان جنوبی به دلیل داشتن ارتفاع و شیب زیاد، قرار گرفتن در واحد کوهستان، میدان دید و احاطه بر مناطق پایین دست، پتانسیل آسیب پذیری کم تری نسبت به مناطق جنوبی و شمالی نوار مرزی استان دارد. همچنین نوار مرزی مناطق جنوبی استان خراسان جنوبی، دارای بالاترین پتانسیل آسیب پذیری است. این مناطق به دلیل قرار گرفتن در واحد دشت و مخروطه افکنه، نداشتن موانع محدودکننده، ارتفاع و شیب کم، پتانسیل آسیب پذیری و نفوذ زیادی دارد. مناطق جنوبی استان خراسان جنوبی، به دلیل توان آسیب پذیری بالایی که دارند، نیازمند توسعه زیرساخت های نظامی جهت پایش و کنترل نوار مرزی هستند، همچنین این مناطق باید متناسب با توان ژئومورفولوژیکی منطقه و توسط ارتفاعات پراکنده اطراف مورد پوشش قرار گیرند.

مرز, امنیت, مناطق آسیب پذیر, ژئومورفولوژی, خراسان جنوبی