حسین هرورانی - دانشجوی دکتری اقتصاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه قم و پژوهشگر ارشد مرکز پژوهش های مجلس
سعید فراهانی فرد - دانشیار دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه قم

هدف مقاله حاضر احصا و تحلیل کارکرد و اثربخشی موافقتنامه های دو یا چندجانبه گمرکی و بازرگانی است که می تواند در بازبینی قوانین و سیاستهای ناظر بر انعقاد موافقت نامه هایی از این دست با هدف گسترش روابط تجاری با سایر کشورها مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله به بررسی موافقت نامه های گمرکی و بازرگانی با استفاده از روشهای تحقیق(هنجاری و توصیفی- تحلیلی) پرداخته شده که یافته های حاصله حاکی از آن است که علیرغم انعقاد بیش از ۱۵۸ موافقتنامه دو یا چند جانبه گمرکی و بازرگانی، عدم نظارت بر نحوه عملکرد و میزان اثربخشی موافقت نامه های فوق، عدم توجه به ابعاد فنی و کارشناسی این موضوع نظیر شاخص اکمال تجاری، پتانسیل تجاری بالقوه، مزیت نسبی صادراتی و ... منجر به صوری شدن و از دست دادن کارکرد آن ها شده است. تبعات این امر منجر به از بین رفتن قدرت ابتکار عمل به منظور کاهش اثرات تحریم ها در شرایط حساس کنونی خواهد شد.

موافقتنامه های گمرکی, موافقتنامه های بازرگانی, تجارت ترجیحی, شرکای تجاری, حجم تجارت طبقه بندی JEL: F۱۳, F۱۴, F۵۳