حامد علیپورشهربابکی - دانشجوی کارشناسی ارشد عمران، سازه های هیدرولیکی، دانشگاه شهید باهنر
محمدجواد خانجانی - استاد بخش مهندسی عمران، دانشگاه شهید باهنر کرمان

رسوبگذاری در مخازن سدها مشکلی است که بسیاری از سدهای در حال بهره برداری با آن مواجه می باشند. مدیریت پایای مخزن ایجاب می نماید که حجم ذخیره مفید مخزن که بوسیله انباشت رسوبات از دست می رود از طریق روش های رسوب زدایی مانند فلاشینگ، عبوردهی رسوبات جریان غلیظ، لایروبی و یا دیگر روش های رسوب زدایی حفظ و بازیافت گردد. در روش رسوب شویی، رسوباتی که از قبل در مخزن نهشته شده اند بوسیله باز نمودن دریچه های تحتانی سد همراه با آب خروجی از دریچه ها شسته شده و از آن خارج می گردند. در این مقاله ابتدا به بررسی روشهای مختلف در زمینه رسوبزدایی پرداخته شده است، سپس با استفاده از یک مدل ریاضی، و حل آن به وسیله برنامه کامپیوتریMaple روند تغییر سطح بستر رسوب در مدت زمان آب شویی با دبی های مختلف محاسبه گردید، نتایج بدست آمده نشان می دهد زمانی که به ازای یک ارتفاع ثابت دبی خروجی از تخلیه کننده تحتانی افزایش یابد بر میزان حجم مخروط رسوب شویی نیز می افزاید. به عبارت بهتر برای داشتن حداکثر راندمان در رسوب شویی تحت فشار بهتر است تا جایی که شرایط بهره برداری مخزن اجازه می دهد دریچه های تخلیه کننده با حداکثر ظرفیت خود مورد بهره برداری قرار گیرند. و برای صرفه جویی در مصرف آب مخزن، تخلیه کننده ها به طور متناوب باز و بسته شوند. نتایج حاصل از مدل ریاضی با نتایج مدل فیزیکی مطالعه شده توسط جعفری در دانشگاه شهید باهنر کرمان مقایسه گردیده، با مقایسه نتایج مدل فیزیکی و نتایج مدل ریاضی مشخص می شود که نتاج مدل ریاضی دقت مناسبی دارد

رسوب، مدل عددی، مخزن، تخلیه کننده تحتانی