عنایت اله میرزایی - دانشگاه علم و صنعت ایران
مهران علی الحسابی - استادیار شهرسازی

بر اساس چرخهی مدیریت بحران، شبکهی معابر در مرحلهی واکنش بلافاصله بعد از زلزله، بهمنظور عملیات امداد و نجات و در مرحلهی بازسازی برای بازگرداندن جابهجاییها به حالت عادی، نقش اساسی ایفا میکند. در همین راستا هدف این پژوهش  تحلیل وضعیت آسیبپذیری شبکهی معابر شهر الیگودرز و پس از آن ارزیابی قابلیت دسترسی نقاط مختلف شهر پس از وقوع زلزله است. برای این منظور از ترکیب دو روش تحلیل شبکه و تحلیل فضایی (تحلیلهای همپوشانی و تحلیل هزینهی مسافت) استفاده شده است. در این پژوهش در گام اول با مروری بر پیشینهی تحقیق و با تمرکز بر رویکردهای شبکهمبنا، سه دسته متغیر مربوط به ویژگیهای بافت پیرامون معابر، ساختار توپولوژیکی شبکه و ویژگیهای عملکردی آن تبیین شده است. برخلاف مطالعات قبلی در انتخاب این متغیرها وضعیت هر معبر در پیوند با کل شبکه مد نظر قرار گرفته است. در گام دوم پس از ترسیم ساختار انتزاعی (گراف) شبکه و وزندهی شاخصها با استفاده از ترکیب دو روش فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و توابع تحلیل همپوشانی سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، نقشهی آسیبپذیری معابر شهر در مقیاسی ۴ درجهای ارائه شده است. نتایج این مرحله نشان میدهد حدود ۴۲ پیوند که مجموعا حدود ۱۱.۵ درصد طول کل معابر شهر را تشکیل داده در بالاترین درجهی آسیبپذیری قرار دارند. در نهایت نیز با استفاده از تابع تحلیل فضایی هزینهی مسافت و با سناریوی حذف آسیبپذیرترین معابر، وضعیت قابلیت دسترسی پس از وقوع زلزله تحلیل شده است. با حذف این معابر از شبکه، قابلیت دسترسی در برخی از نقاط شهر- عمدتا مناطق مرکزی شهر- بین۴۰ تا ۱۲۰ متر کاهش مییابد.

شبکه ی معابر, زمین لرزه, آسیب پذیری, قابلیت دسترسی, هزینه ی مسافت