ثریا قربانی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
علیرضا اطمینان - گروه بیوتکنولوژی و به نژادی گیاهی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
ورهرام رشیدی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی،تبریز، ایران.
علیرضا پورابوقداره - بخش غلات، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج، ایران
لیا شوشتری - گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

هدف: تنش شوری به عنوان یکی از مهم­ترین تنش­های غیر زیستی موثر بر کاهش تولید محصولات زراعی در دنیا شناخته می­شود. یکی از مهم­ترین استراتژی­های مقابله با کاهش عملکرد در شرایط محیطی شور ایجاد واریته­های متحمل به شوری است. از این رو، بررسی الگوی  بیان ژن­های موثر در پاسخ به تنش شوری و مسیرهای بیوسنتزی می­تواند در ایجاد ژنوتیپ­های متحمل بسیار موثر باشد. هدف از این مطالعه مقایسه الگوی بیان ژن­های HvSOS۱، HvSOS۳، HvNHX۳ و HvHKT۳ در برخی از ژنوتیپ­های اصلاحی جو تحت تنش شوری بود. مواد و روش ها: در این پژوهش اثر تنش شوری بر تغییرات بیان ژن­های HvSOS۱، HvSOS۳، HvNHX۳ و HvHKT۳ در شش ژنوتیپ اصلاحی جو به همراه رقم مهر (به عنوان شاهد) در دو تیمار عدم تنش (بدون کلرید سدیم) و تنش شوری با غلظت ۲۰۰ میلی­مولار کلرید سدیم مورد بررسی قرار گرفت. رقم و ژنوتیپ­های مورد ارزیابی در شرایط کنترل شده گلخانه و در محیط کشت هیدروپونیک کشت و مورد بررسی قرار گرفتند. پس از پایان اعمال دوره تنش، نمونه­برداری از گیاهچه­ها انجام و میزان بیان نسبی هر یک از ژن­های مورد نظر مورد سنجش قرار گرفت. نتایج: بر اساس نتایج به دست آمده اختلاف معنی­داری بین تیمارهای آزمایشی و ژنوتیپ­ها از نظر بیان چهار ژن مورد نظر مشاهده شد. تیمار تنش شوری به طور معنی­داری موجب افزایش بیان هر یک از ژن­های HvSOS۱، HvSOS۳، HvNHX۳ و HvHKT۳ به میزان ۷۶/۱۴، ۶۵/۴، ۴ و ۴ برابر نسبت به تیمار عدم تنش شد. مقایسه الگوی بیان ژن­ها در ژنوتیپ­های مختلف نشان داد دو ژنوتیپ G۳ و G۶ نسبت به رقم شاهد و دیگر ژنوتیپ­ها دارای بیشترین میزان رونوشت ژن­های فوق بوده و به نظر می­رسد دارای تحمل به تنش بالایی باشند. از دیگر نتایج به دست آمده از این پژوهش می­توان به ارتباط بین ژن­های HvHKT۳ و HvSOS اشاره نمود، به طوری که این ژن­ها در ژنوتیپ­های متحمل دارای بیشترین میزان سطح رونوشت بودند. نتیجه گیری: استنباط می­شود که افزایش بیان ژن­های بررسی شده قسمت مهمی از مکانیسم­های تحمل به شوری بوده زیرا هر یک از آن­ها نقش مهمی در مسیرهای پیام­رسانی و جابجایی یون­های سدیم در سلول­های گیاهی دارند و ژنوتیپ G۳ و G۶ با داشتن چنین پتانسیلی می­تواند به عنوان کاندیدهای مناسبی برای آزمایش های بعدی و استفاده به عنوان ارقام متحمل به شوری در نظر گرفته شوند. 

سیستم هیدورپونیک, ترنسکریپتوم, فاکتورهای رونویسی, ژن های تحمل