زهرا عربی - گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
علاءالدین کردنائیج - گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
محمدحسین عظیمی - گروه ژنتیک و به نژادی، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، محلات، ایران.
مریم کریمی علویجه - استاد، پژوهشکده گل و گیاهان زینتی، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، محلات،

هدف: هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی تنوع ژنتیکی ۲۳ ژنوتیپ گیاه زینتی فریزیا (Freesia hybrida) شامل شش ژنوتیپ والدینی و ۱۷ دورگF۱   حاصل از تلاقی آنها، با استفاده از ۱۰ آغازگر ISSR به منظور بهره­برداری از این تنوع در برنامه­های به­نژادی این گیاه بوده­است. مواد و روش ها: پس از استخراج DNA از برگ­های تازه و تکثیر نواحی نشانگری در دستگاه PCR و تفکیک قطعات نشانگری بر روی ژل الکتروفورز، نوارها نمره­دهی شدند و بر اساس ماتریس داده­های صفر و یک، پارامترهای نشانگری شامل تعداد لوکوس­های چند شکل، محتوای اطلاعات چندشکلی، نسبت چندگانه موثر، شاخص قدرت تفکیک، شاخص نشانگری و شاخص­های تنوع ژنتیکی شامل تعداد مشاهده شده و تعداد موثر آلل­ها، شاخص تنوع ژنی نی و شاخص اطلاعات شانون مبتنی بر داده­های نشانگر ISSR محاسبه شدند. تجزیه به مولفه­های اصلی بر اساس ضریب تشابه جاکارد با الگوریتم UPGMA و تجزیه خوشه­ای با استفاده از از ضرایب دایس به روش گروه­بندی وارد انجام شد. نتایج: از مجموع ۱۱۰ مکان ژنی تکثیر یافته برای ۱۰ نشانگر ISSR، متوسط درصد چندشکلی برابر با ۷/۹۴ درصد در میان ژنوتیپ­های تحت بررسی برآورد شد. نشانگر IS-HB۱۱ بیشترین تعداد مکان ژنی چندشکل (۱۲)، نسبت چندگانه موثر (۳۹/۷)، شاخص قدرت تفکیک (۸۳/۷) و شاخص نشانگری (۶۷/۲) را به خود اختصاص داد. تجزیه خوشه­ای، ژنوتیپ­ها را به چهار گروه تفکیک و تجزیه به مولفه­های اصلی درستی این گروه­بندی را تائید کرد. نتیجه گیری: اندازه نسبتا بالای شاخص محتوای اطلاعات چندشکلی (۳۶۸/۰)، نشان داد که نشانگرهای به­کار رفته در این پژوهش از اطلاعات ژنتیکی مناسب از لحاظ  تعداد آلل­های شناسایی شده و نیز توزیع فراوانی مناسب در ژنوم گیاه فریزیا برخوردار بوده و کارایی بالای خود را در تفکیک ژنوتیپ­ها نشان دادند. همچنین بر اساس شاخص­های تنوع ژنی برآورد شده، بین والدین و دورگ­های حاصل از تلاقی آن­ها اختلاف معنی داری مشاهده نشد. با وجود این، سطح تنوع ژنتیکی موجود قابل قبول بوده و می­توان از این تنوع در برنامه­های به­نژادی فریزیا بهره­برداری نمود.

تجزیه به مولفه های اصلی, تجزیه خوشه ای, تنوع ژنی, شاخص نشانگری