سلمان نقره کار - استادیار و عضو هیئت علمی گروه معماری و شهر سازی، دانشگاه شهید رجایی، تهران، ایران
زهرا عبدالملکی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه شهید رجایی، تهران، ایران

اصول حکمت اسلامی و الگوهای معماری ایرانی ، رهنمودهایی برای کیفیت بخشی به طراحی فضاهای آموزشی ارائه می دهند که می تواند مکانی مناسب برای رشد جامع فراگیران فراهم آورد. هدف از این تحقیق ، کشف همین اصول و الگوها در طراحی فضاهای آموزشی برای تامین مکان مناسب رشد انسان می باشد. این مقاله در جستجوی پاسخگویی به این پرسش است که چه اصول و الگوهایی برای طراحی فضاهای آموزشی وجود دارد که زمینه ساز رشد جامع فراگیران باشد؟ مسیر تحقیق برای یافتن پاسخ این پرسش ، از یکسو با مطالعه منابع »اسلامی « از روش تحلیل محتوا و از دیگر سو مطالعه آثار مکتوب و مصنوع در »معماری ایرانی « از روش مطالعه اسنادی پی گرفته شده است . یافته های انسان شناسی اسلامی بیانگر آن است که انسان از منظر امام علی (ع) دارای چهار ساحت نفسانی »نامی نباتی ، حسی حیوانی ، ناطقه قدسی و کلی الهی « می باشد. در هر مرتبه از این ساحات بر اساس نیازهای »رشد انسان« به بررسی اصول و الگوهای معماری ایرانی با تاکید بر باغ ایرانی شده و سپس راهکارهای معمارانه در سه عرصه فضای »بسته ، باز و نیمه باز« در جهت ارتقای کیفیت معماری فضاهای آموزشی کشف شده است . نتیجه تحقیق که پاسخ پرسش آن است ، در هشت بخش تصمیمات طراحی شامل : ۱- اهداف پروژه- ۲- برنامه کالبدی ۳- مکان یابی پروژه ۴- فضای درون پروژه ۵- فرم بیرونی ۶- جزییات و تزئینات ۷- محوطه باز پروژه ۸- سازه و تاسیسات ارائه گردیده تا اصولی برای طراحی یک مکان آموزشی شایسته برای »رشد جامع فراگیران« را ترسیم کند.

فضاهای آموزشی ، اصول و الگوهای معماری ، معماری ایرانی ، معماری اسلامی ، انسان شناسی اسلامی ، مراتب نیازها