زهره موسوی نسب - استادیار گروه زمین شناسی، واحد استهبان، دانشگاه آزاد اسلامی، استهبان، ایران
فیروزه غلامزاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی، واحد استهبان، دانشگاه آزاد اسلامی، استهبان، ایران

زمینه و هدف: آلودگی نیترات در منابع آب زیرزمینی و محصولات کشاورزی، به لحاظ گسترش فعالیتهای انسانی و توسعه شهرنشینی رو به افزایش است. پژوهش حاضر با هدف بررسی آلودگی نیترات در آب زیرزمینی، خاک و برخی محصولات زراعی دشت فسا انجام شده است.روش بررسی: پس از نمونه­برداری از آب زیرزمینی، خاک و گیاهان زراعی، میزان نیترات و سایر پارامترهای کیفی اندازه­گیری شد. برای بررسی آلودگی نیترات و تعیین منشا آن، آزمون­های آماری تی و همبستگی داده­ها به کمک نرم افزارهای SPSS و Excell اجرا گردید. پهنه­بندی مکانی نیترات نیز به کمک ArcGIS انجام شد.یافته ها: آزمون آماری نشانگر وجود آلودگی نیترات در آب زیرزمینی منطقه بود اما خاک منطقه آلودگی نیترات نشان نداد. نیترات در چهار نوع گیاه کاهو، باقلا، پیاز و اسفناج در محدوده مجاز و در باقلا نزدیک به حد مجاز بود. در عین حال، در بین گیاهان برگی، غلظت نیترات در کاهو بیشتر از اسفناج و در پیاز کمتر از بقیه گیاهان بود.بحث و نتیجه­گیری: عدم همبستگی معنی­دار میان نیترات با سایر یون­ها که منشا لیتولوژیکی دارند حاکی از منشا انسان­زاد نیترات در آب منطقه است. بالا بودن نسبت نیترات به کلراید نیز حاکی از تاثیر عمده به­کارگیری کودهای شیمیایی است و نقش کم اهمیت­تر فاضلاب­های خانگی را خصوصا در خروجی دشت نشان می­دهد. نزدیک بودن میزان نیترات در برخی از گیاهان مورد بررسی به حد مجاز، لزوم توجه به میزان مصرف آنها و پایش مداوم آب، خاک و گیاهان از نظر آلودگی را نشان می­دهد. 

نیترات, فسا, آب زیرزمینی, خاک, گیاه