میرعلی محمدی - دانشیار گروه مهندسی عمران- هیدرولیک و مکانیک مهندسی رودخانه، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه ارومیه
علی حیدرزاد - کارشناسی ارشد عمران- آب و سازه های هیدرولیکی دانشگاه غیردولتی علم و فن ارومیه

سیل یکی از پدیده هایی است که همه ساله زیان های جانی و مالی فراوانی را در مناطق مختلف دنیا به بار می آورد. مطالعه سیلاب به منظور برنامه ریزی، بهره برداری بهینه و مدیریت این پدیده طبیعی از جمله مسائل مهم در مدیریت منابع آب می باشد. در این تحقیق شرایط هیدرولیکی جریان برای بازهای از رودخانه دیر علی سلماس با استفاده از مدل هیدرولیکی یکبعدی HEC-RAS و الحاقیه HEC-GEORAS در محیط GIS به ازای دبی با دوره بازگشتهای مختلف طرح شبیه سازی گردید. مقدار دبی با دوره بازگشت ۲۵ ساله که مبنای تعیین حریم و بستر رودخانه است، برای بازه موردنظر ملاک عمل قرار گرفت. متناسب با شناسایی نقاط تحت اثر تهدید سیل، اقدامات ساماندهی متناسب پیشنهاد و به منظور تعیین اثر اقدامات ساماندهی مذکور، مدل هیدرولیکی با لحاظ اقدامات ساماندهی تهیه و اجرا گردید. براساس بررسی های هیدرولیکی شامل تغییرات سرعت و عدد فرود جریان و همچنین بررسی نقشه پهنه بندی و عکس هوایی سال ۱۳۴۶، در طول مسیر بازه بحرانی شناسایی و از کیلومتراژ ۶ تا ۹ تعیین گردید که نیازمند انجام اقدامات ساماندهی برای حفظ محدوده از خطرات جانی و مالی در حین رخداد سیلاب با دوره بازگشت های مختلف می باشد. با انجام اقدامات ساماندهی به خوبی نواحی بحرانی از بعد سرعت اصلاح گردید و منجر به تقلیل سرعت جریان در نواحی بحرانی تا حداکثر %۵۰ درصد شده است.

مدل HECRAS، رودخانه دیر علی سلماس، پهنه سیلابی، مشخصات هیدرولیکی جریان، ساماندهی