مریم سرخوش - استادیار، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران
مصطفی هادئی - دکتری تخصصی، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
سیما نوربخش - کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
حسین علیدادی - استاد، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
محمد پذیرا - کارشناس ارشدمهندسی بهداشت محیط، شهرداری مشهد، مشهد، ایران.
غلامرضا فرحزاد - کارشناسی، مهندسی بهداشت محیط، گروه سلامت و محیط کار، معاونت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.

زمینه و هدف: آلودگی ذرات معلق هوا به عنوان یکی از عوامل موثر بر بیماری های ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، بیماری های ریوی و انسداد مزمن ریوی شناخته شده است. هدف از این مطالعه برآورد مرگ و میر منتسب ناشی از مواجهه طولانی مدت با ذرات PM۲.۵ در شهر مشهد طی سال ۱۳۹۸ با استفاده از مدل AirQ+ بود.مواد و روش ها:به منظور ارائه این مطالعه تحلیلی، داده های کیفیت هوا در سال ۱۳۹۸ از اداره کل محیط زیست استان و مرکز پایش آلایندها زیست محیطی شهرداری مشهد اخذ گردید. داده های ساعتی هر ایستگاه اعتبارسازی شده و ایستگاه هایی که کمتر از ۷۵ درصد دیتاها ثبت نشده و یا اعتبار نداشت حذف گردید. داده های جمعیتی و پارامترهای هواشناسی نیز از سازمان های مربوطه اخذ گردید. جهت کمی سازی اثرات بهداشتی ذرات معلق از نرم افزار AirQ+ استفاده شد. غلظتCut-off مدنظر برابر۱۰ میکروگرم بر مترمکعب بر اساس رهنمود WHO در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج مطالعه بیانگرغلظت متوسطPM۲.۵ برابر با µg/m۳۱۶/۳۱ و تعداد کل ۱۰۶۹مورد مرگ منتسب به این ذرات در سال ۱۳۹۸ بوده است که این میزان حدود ۵/۹ درصد از کل مرگ های شهر مشهد است. در مواجهه بلند مدت میزان مرگ های منتسب به PM۲.۵ به دلیل انسداد مزمن ریوی در سال مذکور ۸۷/۱۳ درصد ، به دلیل سرطان ریه ۵/۱۱ درصد، به دلیل ایسکمیک قلبی ۷/۶ درصد و به دلیل سکته مغزی حدود ۳/۸ درصد از کل مرگ های شهر مشهد در جمعیت بالای ۲۵ سال را به خود اختصاص داده است. نتیجه گیری:آلاینده PM۲.۵ به دلیل ساختار و ترکیبات ویژه خود میتواند یکی از عوامل مخاطره آمیز برای سلامت عموم افراد مطرح باشد. در صورتیکه اثرات سینرژیستی آلاینده ها در نظر گرفته شود، میزان موارد مرگ منتسب به آلودگی هوا میتواند بسیار بیشتر از موارد برآورد کنونی باشد. نتایج این مطالعه ضرورت اقدامات موثر در راستای بهبود کیفیت هوای شهر مشهد را نشان می دهد.

آلودگی هوا, ذرات معلق, مرگ و میر, ارزیابی اثرات بهداشتی, ارزیابی ریسک