رسول افسری - دکترای شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران
جهانبخش بالیست - دانشگاه تهران
حسن دارابی - دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
محمدرضا میرزایی - دانشجوی دکترای جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد

در این مطالعه، هدف کاربرد مفهوم پدافند غیرعامل برای مدیریت شبکه حمل ونقل جاده ای با بهره­گیری از تجربیات دفاع مقدس است. روش تحقیق کتابخانه ای و پیمایشی بوده و از چارچوب ابزار تحلیل راهبردی استفاده شده است. برای دستیابی به هدف، ابتدا با بررسی شبکه حمل ونقل جاده ای و اجزای آن، شناخت کافی برای اطلاع از تهدیدات موجود نسبت به بخش های مختلف آن به دست آمده­است. تهدیدات مختلف شبکه حمل ونقل بر اساس تجربیات دفاع مقدس شناسایی و از آن ها در ارائه راهبردهای مختلف استفاده شده­است. سپس با تحلیل فضایی پتانسیل تهدید شبکه و با بهره گیری از روش ابزار تحلیل راهبردی به ارزیابی جنبه­های مختلف آن پرداخته و وضعیت کلی آن ارزیابی شده­است. نظرات ۱۵ نفر کارشناس برای وزن دهی به ماتریس­ها استفاده شده­است. در راستای برنامه ریزی برای شبکه حمل ونقل جاده ای پایدار، راهبردهایی بر مبنای جنبه­های مختلف این سیستم و با رویکرد پدافند غیرعامل ارائه و اولویت بندی شده­است. بر اساس نتایج به دست آمده عوامل درونی ۷۷/۱ و عوامل بیرونی ۶۲/۲ امتیاز کسب کرده­اند که بر اساس ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی، موقعیت سیستم حمل ونقل محافظه­کارانه ارزیابی شد. همچنین بر اساس اولویت بندی راهبردها با روش ماتریس کمی برنامه ریزی راهبردی، راهبرد اول (همکاری و اجرای برنامه های مشترک با سازمان­های سیاست گذار و اجرایی در حوزه پدافند غیرعامل)، با وزن ۵۶/۴، راهبرد دوم (تخصیص بودجه به توسعه پروژه­ها و طرح های پدافند غیرعامل در حمل ونقل جاده ای)، با وزن ۴۳/۴ مهم ترین راهبردها بودند.

شبکه حمل ونقل جاده ای, پدافند غیرعامل, استراتژی, تجربیات دفاعی