مجید هنرمند - دانشکده علوم - دانشگاه تهران
محمدرضا رضایی - دانشکده علوم - دانشگاه تهران

ساختمان تاقدیسی البرز در شمال غربی، شمال و شرق شهرستان قم با روند شمال غربی – جنوب شرقی قرار گرفته است. بدنبال مشاهده آثار هیدروکربوری در این منطقه، تاقدیس درفاصله سالهای 1962-1950 مورد انجام مطالعات زمین شناسی ، ژئوشیمی ، ژئوفیزیک و در نهایت عملیات حفاری قرار گرفت و سرانجام از بین 14 حلقه چاه اکتشافی و بهره برداری چاههای 9، 10و11 به بهره برداری رسیده و پس از چند سال تولید به دلیل کاهش اشباع شدگی نفت و تولید آب شور بهره برداری از آنها متوقف گردید. از آنجا که یکی از مهمترین مسائل در ارزیابی مخازن کربناته شناخت ناهمگونی های پتروفیزیکی در بخشهای مختلف مخزن می باشد. در این مطالعه سعی شده است تا با استفاده از داده های حاصل از نمونه های مغزه، چاههای البرز 6، 7و11 ومقاطع میکروسکوپی ، نتایج تجزیه مربوط به این نمونه ها، بخشهای کربناته سازند قم به لحاظ پتروفیزیکی (سنگ شناسی، تخلخل، تراوایی و وضعیت مجاری ارتباطی) و تاثیر عواض دیاژنزی بر این ویژگی ها ارزیابی گردد و درنهایت بخشهای مخزنی از غیر مخزنی تفکیک گردد. حاصل آن ، تفکیک بخشهای کربناته در قالب 4 پتروفاسیس به شرح زیر می باشد: 1- مارتها و آهکهای مارنی: تخلخل دراین بخش در محدوده 14/73-1/2 درصد و تراوایی بر حسب وجود یا عدم وجود شکستگیهای در محدوده 0/01-49/55 md در تغییر است. 2- گریستون – پکستون ها: این بخش شامل اووئید گرینستونهای دولومیتی شده با تخلخل قالبی اووئیدی و پکستون – گرینستونهای حاوی تخلخل قالبی، اسکلتی و حفره ای می باشد که تخلخل و تراوایی در این بخش بترتیب 15/9 – 12/9 درصد و 0/05-0/15 md می باشد. 3- پکستون : تخلخل و تراوایی در این بخش بترتیب 0/86-5/21 درصد 0/01-0/1 md می باشد 4- وکستون: تخلخل و تراوایی در این بخش بترتیب 1/18-6/42 می باشد.