سونیا زبردست - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
علی رحیمی خوب - دانشیار گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

براساس ضوابط و معیارهای طراحی سیستم های آبیاری بارانی، تغییرات فشار مجاز در طول لوله های فرعی ۲۰ درصد است. دلایل انتخاب این ۲۰ درصد که از سال های دهه ۶۰ میلادی تاکنون اجرا می شود، مشخص نیست. با افزایش تغییرات فشار مجاز برای طراحی لوله فرعی، فشار موردنیاز سیستم و عدم یکنواختی پخش آبپاش ها بیشتر شده و درنتیجه هزینه های تامین انرژی و تلفات آب بیشتری به دنبال دارد. از طرف دیگر، اگر لوله های فرعی با تغییرات فشار مجاز کمتری طراحی شوند، یکنواختی آبیاری بهتر، فشار موردنیاز سیستم کمتر ولی هزینه در واحد سطح خرید لوله ها بیشتر خواهد شد. هدف از انجام این تحقیق، بررسی اثر تغییرات فشار مجاز در لوله های فرعی سیستم آبیاری بارانی متحرک دستی بر روی هزینه های خرید لوله ها، تامین انرژی و قیمت اقتصادی آب می باشد. در این تحقیق، مزارع نمونه سیستم آبیاری بارانی متحرک دستی با تغییرات فشار مجاز پنج، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵ و ۳۰ درصد برای کشت یونجه در منطقه خوزستان طراحی شد. براساس این طراحی ها و نیز با احتساب ارزش اقتصادی هر مترمکعب آب در این منطقه، هزینه های سرمایه گذاری، جاری و کل برآورد شد. نتایج نشان داد که با احتساب هزینه تامین آب، بیشترین هزینه ها مربوط به مزارع طراحی شده با تغییر فشار ۳۰ درصد و کمترین هزینه ها و کمترین قیمت آب مربوط به مزارع طراحی شده با تغییر فشار ۱۵ درصد است و ارزش های اقتصادی مختلف آب در خوزستان، تاثیری بر انتخاب بهترین گزینه اقتصادی حد تغییر فشار نداشته است. در تغییر فشار ۲۰ درصد به بالا، تلفات و هزینه ها بالا است و محدوده تغییر فشار ۱۵ درصد در لوله فرعی، گزینه مناسبی برای طراحی سیستم آبیاری بارانی متحرک دستی در منطقه خوزستان است.

آبیاری بارانی, تغییرات فشار مجاز, خوزستان, قیمت آب