الهام میرباقری - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود
علی عباسپور - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود
عباس روحانی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود
هادی قربانی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود

در سال­های اخیر به دلیل افزایش جمعیت و تقاضای بیشتر برای تولید محصولات کشاورزی مقدار کاربرد کودهای فسفره افزایش یافته است. این امر منجربه وارد شدن فسفر به آبهای سطحی، بر هم خوردن تعادل عناصر غذایی در خاک­ها و گیاهان و نهایتا آلودگی محیط زیست شده است. لذا، با توجه به اهمیت و آثار مثبت و منفی فسفر در تغذیه گیاه و در نهایت تغذیه و سلامت انسان، این تحقیق با هدف بررسی میزان فسفر محلول و قابل استفاده، جهت بهبود و اصلاح مدیریت تغذیه و توصیه کودی صحیح و نیز کاهش خطرات زیست محیطی ناشی از مصرف بی رویه کودهای فسفره انجام شد. بدین منظور، از ۳۰ مزرعه تحت کشت سیب­زمینی منطقه مجن واقع در ۳۵ کیلومتری شهرستان شاهرود، طی دو مرحله ( مرحله اول قبل از کشت و مرحله دوم همزمان با برداشت محصول) و هر بار از دو عمق ۲۵-۰و۵۰-۲۵ سانتیمتری، نمونه برداری و موقعیت هر نقطه با دستگاه GPS ثبت و پس از آنالیزهای آزمایشگاهی، علاوه بر میزان فسفر محلول و قابل استفاده خاک، مقادیر pH، EC، موادآلی و آهک نیز تعیین شدند. همچنین مقدار فسفر در غده­های سیب­زمینی برداشت شده از مزارع مورد مطالعه، اندازه­گیری گردید. نتایج نشان داد که کلیه اراضی نمونه­برداری شده، فاقد محدودیت شوری بوده ولی دارای کمی قلیائیت و آهک بالا هستند. میزان کربن آلی نسبتا کم است و فسفر محلول خاک­ها ۴/۱۱- ۰۴/۰ میلی­گرم برکیلوگرم خاک و فسفر قابل استفاده خاک­ها از ۸/۱۵ تا ۴/۴۸ میلی­گرم بر کیلوگرم خاک متغیر بوده که این میزان بسیار بالاتر از حد بحرانی تعیین شده توسط موسسه تحقیقات خاک و آب می­باشد. تجمع بیش از حد فسفر در غده­های سیب­زمینی نیز حاکی از مصرف بیش از حد کودهای فسفره در خاک می­باشد. لذا توصیه می­شود که از کاربرد کودهای فسفره در اراضی این شهرستان حداقل برای مدت ۲-۳ سال اجتناب گردد.

آلودگی محیط زیست, غنی شدگی, کودهای فسفره