سعدالله رحیمی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
کبری رحیمی - دانشجوی دکتری مطالعات زنان، علوم و تحقیقات تهران

بیان جنبه های مشترک آموزه های تربیت اخلاقی در دین و فرهنگ ایرانی با نگاه به شاهنامه فردوسی، گونه های اخلاقی و تربیتی این بهین اثر ایرانیان و زبان فارسی را بر جهانیان عرضه می دارد. برای جامعیت بخشیدن به مهم بودن و تاثیر گذاربودن افکار فردوسی، داده های مربوط به ارتباط با شاهنامه با فرهنگ، ارتباط با اخلاق، ارتباط با وجود اندیشه انسانی و ایرانی و نکته های تربیتی این شاهکار ادبی در جهان ذهن و زبان جلوه گری دارد. نکته های اخلاقی در شاهنامه فردوسی منطبق بر آموزه های غنی و انسان ساز فرهنگ ایران است. به یاد خدا بودن از اوصاف همه قهرمانان شاهنامه و مهمترین نکته تعلیمی آن است. «تنها یاد خدا، آرام بخش دلهاست» (رعد، ۲۸) فردوسی از سپاس گزار بودن از دادگر بی همتا، به یاد او بودن و بهره مندی بعد اخلاقی مربوط به خلق، و زنده بودن و زندگی کردن حرف می زند. برای زندگی ارزش قائل است، با وجود این که هم شاهان و هم پهلوانان و نیز، عامه مردم را در گروه لشکریان بازدارنده هجوم دشمن به کشتن می دهد، ولی، فضای جاوید زنده یاد بودن را باز می گذارد. می گوید: انتقام جویی و خون خواهی از وعده های دروغین، دور بوده است، زیرا، خون را در برابر خون مردمان می نشانده و می شناسانده اند. کوشش برای برقراری میانه روی در حفظ آرامش زندگی، از جنبه های احترام به خون و خونریزی یاد شده است. قوام و پایداری حیات بشری به پند و اندرز وابسته است، هیچ انسانی از پند و اندرز بی نیاز نیست. فردوسی، پند می دهد که هر ناسپاسی در برابر پروردگار، آغاز راه حرکت کردن در ورطه گمراهی است. نمونه های سرکش گمراه شونده را از شاهان و بزرگان و پهلوانان برای درس آموزی یاد می کند. سکه، دو رو دارد.

فردوسی، شاهنامه، اخلاق، فرهنگ ایران