علیرضا صادقی نیا - Farhanghian University
سمیه رفعتی - Seyed Jamaldin Asadabadi University
مهدی صداقت - PNU University

این پژوهش با هدف تحلیل فضایی تغییرات اقلیمی دما در ایران انجام شد. ابتدا با استفاده از آزمون من-کندال و شیب سن، روند تغییرات شناسایی شد. سپس با استفاده از روش های تحلیل مولفه های اصلی و خوشه بندی، گستره ایران از لحاظ روند تغییرات سالانه شاخص های فرین در چهار خوشه دسته بندی شد. ۳۸ ،۳۳ ، ۱۸ و ۱۱ درصد از ایستگاهها به ترتیب در خوشه های ۱، ۲، ۳ و ۴ قرار گرفتند. شدیدترین روندهای افزایشی در ایستگاههای خوشه یک، که در نواحی پست و کم ارتفاع ایران استقرار دارند رخ داده است. میانگین ارتفاع آنها ۵۳۵ متر است. ایستگاههای خوشه ۲ روند افزایشی متوسط و ایستگاههای خوشه ۳ روند افزایشی ضعیفی را تجربه کرده اند. ایستگاههای خوشه ۲ غالبا در نواحی شمال غرب و غرب ایران استقرار یافته اند، اما ایستگاههای خوشه ۳ نظم خاصی را از نظر پراکندگی فضایی نشان نمی دهند. ایستگاههای خوشه ۴ بر خلاف سه خوشه دیگر، روندهای آشکاری را نشان نمی دهند. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که بین عامل ارتفاع و شیب روند شاخص های فرین گرم همبستگی معکوس وجود دارد. یعنی هرچه ارتفاع کاهش می یابد، شیب روند افزایش می یابد. بنابراین ایستگاههایی که در نواحی پست و کم ارتفاع قرار گرفته اند نسبت به نواحی مرتفع، تغییرات اقلیمی شدیدتری را تجربه کرده اند. همچنین تغییرات اقلیمی شاخص های حدی گرم قوی تر از شاخص های حدی سرد و روند افزایش دماهای کمینه بیشتر از دماهای بیشینه است. علاوه بر آن، تعداد شب های گرم با شیب بیشتری نسبت به تعداد روزهای گرم افزایش یافته است.

climate change, Extreme temperature, clustering, Iran, تغییر اقلیم, شاخص های فرین, خوشه بندی, ایران