الناز آبی - حشره شناسی گیاهپزشکی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
علیرضا بندانی - گروه گیاهپزشکی ، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج ، ایران
احسان ترابی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

سوسک چهار نقطه ای حبوبات، Callosobruchus maculatus (Coleoptera: Chrysomelidae) از آفات اصلی حبوبات به خصوص لوبیا چشم بلبلی است و به یک آفت جدی در انبارها تبدیل شده است. درنتیجه، کنترل این آفت توسط آفت کش های طبیعی مانند اسانس های گیاهی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش برای نخستین بار اثر جفت گیری حشره برکارایی اسانس رزماری علیه سوسک چهار نقطه ای حبوبات درشرایط آزمایشگاهی بررسی شد. آزمایش های زیست سنجی در محدوده غلظت های، ۰۷/۳۵ تا ۶۳/۷۸میکرولیتربرلیتر هوا برای حشرات نر باکره و ۱۷/۳۹ تا ۲۲ /۱۰۲ میکرولیتربرلیتر هوا برای حشرات ماده باکره و ۰۴/۵۵ تا ۴۹/۸۶ میکرولیتربرلیتر هوا و ۹۰/۶۲ تا ۳۶/۹۴ میکرولیتربر لیتر هوا به ترتیب برای حشرات نر و ماده یک بار جفت گیری کرده و به ترتیب در محدوده غلظت های ۵۱/۶۲ تا ۸۱/۱۲۵، ۳۶/۹۴ و ۲۶/۱۵۷ میکرولیتر بر لیتر هوا برای حشرات نر و ماده چندین بار جفت گیری کرده، انجام شد. نتایج نشان داد، حشراتی که چندین بار جفت گیری کرده بودند، بیشترین مقاومت را نسبت به اسانس رزماری داشته و مقدار LC۵۰ به ترتیب برای حشرات نر و ماده ۰۳۲/ ۹۰و ۰۱۵/۱۱۸ میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد. حشرات باکره نسبت به اسانس رزماری حساس تر بودند و مقدار LC۵۰ به دست آمده برای نر ۱۷۳/۴۸ میکرولیتر بر لیتر هوا و برای ماده ۲۹۸/۵۸ میکرولیتر بر لیتر هوا است. نتایج پژوهش نشان می دهد جفت گیری باعث کاهش اثر اسانس رزماری روی حشرات بالغ سوسک چهار نقطه ای حبوبات می شود. این نتایج می توانند در طراحی راهبردهای مبارزه با آفت سوسک چهار نقطه ای حبوبات توسط اسانس های گیاهی و همچنین زمان دقیق به کارگیری این ترکیبات جهت دست یافتن به بیشترین اثربخشی موثر باشند.

سوسک چهار نقطه ای حبوبات, جفت گیری, باکره, اسانس رزماری