محبوبه طاهر - دانشجوی دکتری تخصصی روان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
عباس ابوالقاسمی - استاد گروه روان شناسی، دانشگاه گیلان
محمد نریمانی - استاد گروه روان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی و مقایسه آموزش همدلی و آموزش مدیریت خشم مبتنی بر رویکرد شناختی– رفتاری بر سازگاری کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابلهای انجام شد. طرح پژوهش آزمایشی و از نوع پیش آزمون پس­آزمون چند گروهی است. جامعه آماری شامل تمامی دانشآموزان پسر پایههای هفتم و هشتم مبتلا به اختلال نافرمانی مقابلهای شهر ساری در سال تحصیلی ۹۴-۱۳۹۳ بود. نمونه پژوهش ۷۲  نفر از این دانشآموزان بود که به روش تصادفی به چهار گروه (دو گروه آزمایشی و دو گروه گواه) گمارده شدند. جهت جمع­آوری داده ها از مقیاس درجهبندی اختلال نافرمانی مقابلهای کودکان، مصاحبه بالینی ساختاریافته، و پرسشنامه سازگاری دانش­آموزان استفاده شد. برای گروه­های آزمایشی، آموزش همدلی و آموزش مدیریت خشم مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری در ۸ جلسه ۶۰ دقیقه ای برگزار شد در حالی که گروه­های گواه هیچ­گونه مداخله ای را دریافت نکردند. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد آموزش­های همدلی و مدیریت خشم می­تواند موجب بهبود سازگاری کلی، سازگاری عاطفی و سازگاری اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابلهای شود و اثر بین­گروهی ۴۹ درصد است. بین میزان اثربخشی آموزشهای همدلی و مدیریت خشم بر سازگاری و مولفه­های آن در کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابلهای تفاوت معناداری دیده نشد. بنابراین توجه به اثربخشی آموزش­های همدلی و مدیریت خشم مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری بر متغیرهای مرتبط با سازگاری دانش­آموزان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله­ای از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

همدلی, آموزش شناختی– رفتاری, مدیریت خشم, سازگاری, اختلال نافرمانی مقابلهای