فوزیه ملایی - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشگاه زنجان
حسین بشارتی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب کشور

به منظور بررسی اثر باکتریهای محرک رشد گیاه (PGPR) در افزایش عملکرد و بهبود برخی خواص کیفی قارچ دکمه ای (Agaricus bisporus) در بسترهای مختلف حاصل از ضایعات صنعتی و کشاورزی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به اجرا در آمد. تیمارهای مورد استفاده در این آزمایش شامل بسترهای حاوی کاه گندم به عنوان ماده اصلی و مکملهای پودرضایعات ماهی، ضایعات کشتارگاه، ضایعات زیتون، کود گاوی و کود مرغی و دو سطح تلقیح با مخلوط باکتریهای باسیلوس و سودوموناس و شاهد (بدون تلقیح) بودند. نتایج نشان داد اثر نوع بستر، تلقیح باکتری و نیز اثرات متقابل آنها در سطح یک درصد بر وزن تر، درصد ماده خشک، غلظت عناصر غذایی و میزان پروتئین قارچ دکمه ای معنی دار بود، ولی بر میزان خاکستر و تعداد قارچ دکمه ای معنی دار نبود. قارچهای رشد یافته در بستر حاوی کود گاوی تلقیح شده با باکتریهای محرک رشد بیشترین وزن تر (۵/۷۵۱ گرم در واحد آزمایشی) و قارچهای پرورش یافته بر بسترهای حاوی ضایعات کشتارگاه بدون تلقیح باکتری کمترین وزن تر (۶/۵۹۲ گرم در واحد آزمایشی) را داشتند. همچنین بسترهای حاوی کود مرغی همراه با باکتری، بیشترین ماده خشک (۱/۷ درصد) و در مقابل بسترهای حاوی ضایعات ماهی بدون تلقیح باکتری کمترین میزان ماده خشک (۴۳/۴ درصد) را تولید کردند. بیشترین میزان پروتئین مربوط به بستر حاوی ضایعات ماهی تلقیح شده با باکتری (۲۵/۲۹ درصد) و کمترین میزان پروتئین مربوط به بستر حاوی کودگاوی بدون تلقیح (۲۷/۱۷ درصد) بود. قارچهای پرورش یافته در بستر حاوی ضایعات ماهی که با باکتریهای محرک رشدگیاه تلقیح شده بودند، بیشترین غلظت نیتروژن، فسفر، منیزیم و روی و مس را دارا بودند. درحالیکه بیشترین میانگین در مورد عنصر آهن مربوط به ضایعات زیتون تلقیح شده با باکتری بود. در این آزمایش تاثیر باکتریهای محرک رشد بر وزن تر، وزن خشک و میزان پروتئین قارچ دکمه ای مثبت و معنی دار بود.

قارچ دکمه ای, بستر کشت, باکتری محرک رشد گیاه, پروتئین