فاطمه آشپز - دکترای فلسفه تعلیم و تربیت / دانشگاه الزهرا
مریم بناهان قمی - دکترای فلسفه تعیلم و تربیت/ عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه الزهرا
پروین صمدی - دکترای برنامه ریزی درسی/ عضو هیئت علمی و دانشیار دانشگاه الزهرا
عاطفه عطاران - دکترای برنامه ریزی درسی/ دانشگاه خوارزمی

پژوهش حاضر با هدف تبیین مبانی زیبایی شناختی تربیت شهروندی، به طراحی الگوی برنامه درسی تربیت شهروند مطلوب در دوره اول ابتدایی میپردازد. روش پژوهش آمیخته و شامل سه بخش پدیدار شناسی، تحلیل محتوا و روش توصیفی-تحلیلی است. در بخش کیفی پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ۱۴ نفر شامل اعضای هیات علمی و صاحب نظران حوزه برنامه ریزی درسی، برنامه ریزی آموزشی و فلسفه تعلیم و تربیت و همچنین معلمان دوره اول ابتدایی انتخاب شدند. داده های این بخش نیز از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری گردید و با روش کدگذاری باز تحلیل شدند. در بخش کمی پژوهش نیز کلیه کتابهای درسی دوره اول ابتدایی در سال تحصیلی ۱۳۹۷-۹۸ براساس مولفه های زیباشناسی تربیت شهروند تحلیل محتوا شدند. روایی صوری و محتوایی داده ها با استفاده از نظر متخصصان و صاحب نظران فلسفه تعلیم و تربیت و برنامه ریزی درسی مورد تایید قرار گرفت و پایایی ابزار پژوهش بر اساس فرمول اسکات ۰/۷۸ به دست آمد. در بخش نتایج کیفی، الگوی تربیت شهروندی با تاکید بر مبانی زیبایی شناختی در بحث هستی شناسی شامل سه مولفه کلیدی شناخت زیبایی های خالق، شناخت زیبایی شناسانه از جهان و شناخت تاریخ بشری ؛ در بحث انسان شناسی سه مولفه مشارکت، اندیشه هنری و قانون گرایی، در بحث معرفت شناسی در برگیرنده سه مولفه آشنایی با تاریخ هنری، نقد هنری و تولید هنری و در نهایت در حوزه ارزش شناسی در برگیرنده دو مولفه زیبایی شناسی و احترام و ارزش گذاشتن می باشد. ابعاد تربیت شهروندی با تاکید بر مبانی زیبایی شناسی نیز سه بعد شناختی نگرشی(تاریخ هنری)، بعد عاطفی-انگیزشی (زیبایی شناسی) و بعد رفتاری-عملی(نقد هنری و تولید هنری) شناسایی گردید. علاوه براین نتایج تحلیل محتوا نشان داد که بطور کلی در کتابهای درسی دوره اول ابتدایی ۵۵۸ مورد به تربیت شهروندی با تاکید بر ابعاد زیبایی شناسانه اشاره شده است. نتایج این پژوهش می تواند در طراحی برنامه های تربیت شهروندی به برنامه ریزان و متخصصان آموزشی کمک کند.

تربیت شهروند مطلوب، برنامه درسی، مبانی زیبایی شناسی، دوره اول ابتدایی