رضا رفایی قدیمی مشهد - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات. دانشگاه تربیت مدرس. تهران. ایران.
غلامحسین غلامحسین زاده - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس دانشکده ادبیات. دانشگاه تربیت مدرس. تهران. ایران.

مساله پژوهش حاضر، تردید درباره ضبط و نتیجتا بازتصحیح و شرح بیتی از یکی از غزل های سعدی، به کمک میان رشته ای زیبایی شناسی شناختی است. بیت مورد نظر در غالب نسخه های چاپی موجود این چنین ضبط شده است:بازآ و حلقه بر در رندان شوق زن کاصحاب را دو دیده چو مسمار بر در استپذیرش ضبط «رندان» در این بیت توسط مصححان مختلف باعث شده است که شارحان نیز با ابتنا به آن، شرح هایی گوناگون، متناقض و کم ارتباط با ساختار متن را ارائه دهند. در این پژوهش با استفاده از شواهد گوناگون اثبات شده است که ضبط صحیح واژه مذکور در این بیت «زندان» است و نه «رندان»: اولا با بررسی نسخ خطی واضح است که این واژه در قدیمی ترین نسخه خطی دیوان سعدی متعلق به زمان حیات شاعر، «زندان» ثبت شده است. ثانیا از حیث زیبایی شناسی شناختی، واضح است که بیت حاضر بر پایه طرح واره تصویری حجمی و استعاره مفهومی «شوق، زندان است» تصویرسازی شده است.

تصحیح متن, زیبایی شناسی شناختی, سعدی, زندان, رندان