جواد ایمانی شاملو - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
مجتبی رفیعیان - استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس
ابوالقاسم اژدری - دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس

تحولات فضاهای شهری تحت تاثیر مستقیم و غیرمستقیم مولفه هایی نظیر سیاست (قدرت)، اقتصاد، و اجتماع قرار دارد. وجود مکاتبی نظیر مکتب اقتصاد سیاسی فضا و جهانی شدن به عنوان خوانش خاصی از مکتب اقتصاد سیاسی فضا موید این مطلب است. جهانی شدن معتقد بر تسلط سیاست بازاریابی نئولیبرالیسم بر ابعاد وسیعی از جهان است که آثار آن قابل پیگیری در سازمان فضایی شهرهاست و می تواند آن را دستخوش تحولاتی کند؛ وجود روابط نابرابر و تقسیم شهر به دو قطب فقیرنشین و ثروتمندنشین و افزایش فاصله روزافزون آنها بخشی از آثار نئولیبرالیسم در قامت شهر است که این امر در فضاهای شهری کشورهای جنوب (تامین کننده مواد خام از جمله نفت) شدت بیشتری دارد. حال با توجه به اینکه کشور ایران با اتکا به اقتصاد نفت ارتباط تنگاتنگی با نظام سرمایه داری جهانی پیدا کرده است، بررسی میزان جدایی گزینی فضایی کلانشهر تهران هدف اصلی پژوهش حاضر است و این موضوع از طریق بررسی پراکنش گروه های مختلف شغلی در سطح کلانشهر تهران انجام پذیرفته است و سوال این است که الگوی توزیع گروههای اجتماعی- شغلی در جریان بازساخت نئولیبرالیستی فضا در سطح کلانشهر تهران چگونه است؟ فرض آن است که توزیع طبقات بالا و پایین شغلی-اجتماعی در سطح کلانشهر تهران به صورت قطبی اتفاق افتاده است. بدین منظور، از رویکرد کمی و تحلیل توصیفی–تبیینی بهره گرفته شده است. نتایج حاکی از آن است که در نظام بازساخت فضایی کلانشهر تهران تمرکز طبقه های بالا و پایین اجتماعی- شغلی به میزان معناداری به ترتیب در شمال و جنوب تهران شکل گرفته است که از این موضوع می توان با نام «شکاف فضایی کلانشهر تهران» یاد کرد.

اقتصاد نفتی, جدایی گزینی فضایی, جهانی شدن, کلانشهر تهران, مناسبات سرمایه داری