زینب فاطمی امین - کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی
مجید فولادیان - دانشجوی دکترای جامعه شناسی نظری فرهنگی دانشگاه تهران

هدف این مقاله بررسی تاثیر نوع نظام های آموزشی (متمرکز، نیمه متمرکز و غیرمتمرکز) بر بازدهی آموزشی است. این تاثیر از دو جهت قابل تامل است؛ نوع نظام آموزشی در هر کشور از یک سو از طریق سطوح سه گانه توسعه اقتصادی،  اجتماعی و  سیاسی و از سوی دیگر به طور مستقیم بر بازدهی آموزشی تاثیرگذار است. این پژوهش بر اساس روش تطبیقی کمی یا تحلیل بین کشوری انجام گرفته؛ که در آن از داده های ثانویه ۷۰ کشور جهان، در بین سال های ۱۹۹۹-۲۰۰۴، استفاده شده است. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهند که توسعه اقتصادی با ۰/۲۷، توسعه سیاسی با ۰/۱۴ و توسعه اجتماعی با ۰/۲۹ به طور مستقل متغیر وابسته (بازدهی آموزشی) را تبیین می کنند. همچنین نوع نظام آموزشی با ۰/۳۸ از طریق سطوح سه گانه توسعه بر بازدهی آموزشی تاثیر معناداری دارد. نتایج حاصله از مدل سازی معادله ساختاری نیز بیانگر تاثیر نوع نظام آموزشی و سطوح سه گانه توسعه بر بازدهی آموزشی است. از بررسی مقایسه ای نظام های آموزشی هم این نتیجه به دست آمد که نظام های آموزشی غیرمتمرکز، نسبت به نظام های آموزشی متمرکز و نیمه متمرکز از بازدهی آموزشی بالاتری برخوردارند.

نوع نظام آموزشی, بازدهی آموزشی, توسعه اقتصادی, توسعه اجتماعی و توسعه سیاسی