جهانگیر عابدی کوپایی - Dept. of Water Eng., College of Agric., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran.
نگین متین - College of Nat. Resour., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran
محسن جواهری طهرانی - Dept. of Water Eng., College of Agric., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran.

افزایش نیاز آبی و تقاضای بیشتر آب به منظور آبیاری در بخش کشاورزی، سبب افزایش روزافزون استفاده مجدد از پساب های تصفیه شده یا خام شهری و صنعتی در بسیاری از کشورهای جهان شده است. فلزات سنگین موجود در این گونه آب های نامتعارف یکی از منابع آلودگی آب، خاک و گیاه به شمار می روند. سمیت فلزات سنگین در گیاهان سبب بروز اختلالاتی در گیاه شده که در نهایت ممکن است سبب کاهش رشد گیاه گردد. ضمنا، تجمع فلزات سنگین در گیاهان خطراتی را برای انسان ها و حیواناتی که این گیاهان را مصرف می کنند به همراه دارد. در این پژوهش، آلوده شدن سه گیاه شاهی، کاهو و گوجه فرنگی به عنصر کادمیوم موجود در خاک، از طریق جذب در اندام گیاهی مورد بررسی قرار گرفت. در این طرح آزمایشی که به صورت کاملا تصادفی انجام گرفت، برای هر گیاه دو تیمار، خاک شاهد و دیگری خاک حاوی ۱۰۰ میلی گرم در لیتر کادمیوم و پنج تکرار برای هر تیمار در نظر گرفته شد. پس از مراحل کاشت، داشت و برداشت و آماده سازی نمونه ها، میزان جذب کادمیوم در ریشه ها و اندام هوایی اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که میانگین جذب کادمیوم توسط هر سه گیاه اختلاف معنی داری با شاهد دارد. بیشترین مقدار جذب مربوط به گوجه فرنگی و کمترین جذب مربوط به کاهو می باشد. میزان ضریب انتقال کادمیوم از خاک به سه گیاه شاهی، کاهو و گوجه فرنگی به ترتیب ۳/۱، ۳۳/۰ و ۶۵/۰ به دست آمد. هرچند میزان ضریب انتقال کادمیوم به کاهو به نسبت دو گیاه دیگر کمتر است، اما میزان مصرف سرانه کاهو برای هر نفر بسیار بیشتر از شاهی است، که در مدیریت آبیاری با پساب آلوده باید این نکته درنظر گرفته شود.

Irrigation with wastewater, Soil pollution, Transfer coefficient, آبیاری با پساب, آلودگی خاک, ضریب انتقال