خدیجه سادات طباطبایی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی (اداره آموزش و پرورش سمنان) معاون آموزشی/
سید حسن طباطبایی - استادیاز زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان
عبدالله حسن زاده میرعلی - دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه سمنان

تجلی عارفانه ی طب و تزکیه در دیوان شمس خدیجه سادات طباطبایی*سیدحسن طباطبایی **عبدالله حسن زاده میرعلی*** چکیدهیکی از دانش­هایی که در متون ادب فارسی بازتاب زیادی داشته، طب است. مولوی ازجمله شاعرانی است که در دانش­های مختلفی صاحب اطلاع است و تردیدی نیست که آگاهی­های پزشکی نیز مانند بسیاری از درس­خواندگان دنیای قدیم داشته؛ اما به هیچ وجه این آگاهی­ها را به شکل تصنعی و فضل فروشانه در آثارش منعکس نکرده است. در این پژوهش سعی شده با توجه به مفردات گیاهی، گزاره­های پزشکی و گیاهان دارویی به کار رفته در دیوان شمس، نشان داده شود که مولانا به چه میزان و برای چه مقاصدی از مضامین، ترکیبات و اصطلاحات طبی  سود جسته است؟ هدف اصلی این پژوهش، آسان تر کردن فهم پیچیدگی های متون کهن و تصحیح آن ها و حل تسامحات معنایی اصطلاحات پزشکی است. درواقع مولانا فقط قصد بیان مفاهیم طبی یا پزشکی سنتی را در دیوان شمس ندارد؛ بلکه همان گونه که از شیوه­های عرفانی او پیداست، اصطلاحات پزشکی را وسیله­ای برای ابراز آرا و عقاید و اندیشه­های خود قرار می­دهد؛ بنابراین علم طب و ابزار آلاتی را که زمانی در درمان بیماری­ها کاربرد داشته، با مفاهیم معنوی آمیخته و درنهایت علوم پزشکی را با عوالم روحانی و معنوی در جهت بیان اندیشه­های عرفانی و اخلاقی خود، عجین کرده و به منظور سلامت روحی، برای عروج از بعد جسمانی به درجه ی روحانی و معنوی بهره جسته است.واژه های کلیدی: داروها، دیوان شمس، روش های درمانی، مضامین طبی و مولانا. * کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی (آموزش و پرورش سمنان) sadattabatabaee@gmail.com (نویسنده ی مسئول)** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان shtabataba@semnan.ac.i*** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان a.hasanzadeh@semnan.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: ۱۶/۱/۱۴۰۰               تاریخ پذیرش مقاله: ۱۶/۵/۱۴۰۰ 

داروها, دیوان شمس, روشهای درمانی, مضامین طبی و مولانا