مجید حجازی مهریزی - استادیاران گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
حسین شریعتمداری - استاد، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
حمیدرضا جلالی - استادیاران گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

کمبود مواد آلی در خاک های کشاورزی مناطق خشک و نیمه خشک از یک سو و تولید انبوه مواد زائد نظیر لجن فاضلاب از سوی دیگر، استفاده آگاهانه از این مواد به عنوان کود آلی را ایجاب می کند. در این تحقیق اثرات تجمعی و باقیمانده کود لجن فاضلاب بر فسفر معدنی و آلی قابل دسترس توسط گندم مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های خاک از کرت های با سابقه 1، 3 و 5 سال کوددهی لجن فاضلاب در دو سطح 50 و 100 تن در هکتار جمع آوری شد. یک نمونه خاک نیز از تیمار شاهد ( تیمار بدون کوددهی) برداشت شد. مقدار فسفر آلی و معدنی قابل دسترس در نمونه های خاک توسط بیکربنات سدیم 5/0 مولار (5/8=pH) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش مقدار و سال های کاربرد لجن فاضلاب فسفر آلی و معدنی قابل دسترس خاک در مقایسه با تیمار شاهد به طور معنی داری افزایش یافت. بیشترین مقدار فسفر آلی قابل دسترس (3/20 میلی گرم در کیلوگرم) در سطح 100 تن در هکتار لجن فاضلاب با سابقه 5 سال کاربرد مشاهده شد. بررسی اثرات باقیمانده لجن فاضلاب نشان داد که با گذشت 4 سال از کاربرد لجن در تیمار 1 سال کوددهی، هنوز مقدار فسفر معدنی و آلی قابل دسترس خاک در حد تأمین نیاز گیاه است. نتایج این تحقیق نشان داد که لجن فاضلاب قادر است به عنوان یک منبع پایدار، فسفر مورد نیاز گیاه را در طول چند سال تأمین نماید

بیکربنات سدیم، قابلیت دسترسی فسفر، کمپوست شهری، لجن فاضلاب