معصومه سرمست - دانشجوی کارشناسی ارشد
محمدهادی فرپور - دانشیارگروه خاکشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
مهدی سرچشمه پور - استادیارگروه خاکشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
مصطفی کریمیان اقبال - دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

اخیراً استفاده از میکروارگانیزم ها جهت تولید مواد پرکننده منافذ و افزایش اتصال ذرات شن برای تثبیت شن های روان با استفاده از روش های بیولوژیکی مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش که در آزمایشگاه تحقیقاتی گروه خاکشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان در زمستان 1389 انجام شد، تاثیر دو گونه باکتری از جنس Sporosarcina(pasteurii و ureae)، سه سطح مخلوط اوره و کلرید کلسیم (5/0، 1 و 5/1 مولار) و فواصل زمانی 12، 24، 48، 96، 192 و 288 ساعت بر پرشدگی منافذ و در نتیجه سیمانی شدن ذرات شن از طریق اندازه گیری میزان هدایت آبی خاک شنی در ستون هایی به ارتفاع 5/6 و قطر داخلی 7/7 سانتی متر مورد بررسی قرار گرفت. جریان های مایه تلقیح، تثبیت کننده و مخلوط اوره و کلرید کلسیم روزانه از سطح به ستون ها اضافه گردیدند و هدایت آبی اشباع به دو روش بار ثابت و بار افتان به عنوان معیاری از پرشدگی منافذ و هماوری ذرات اندازه گیری شد. بررسی های آزمایشگاهی نشان داد، استفاده از گونه pasteurii نسبت به ureae موجب کاهش بیشتر هدایت هیدرولیکی نمونه ها می گردد. هدایت هیدرولیکی نمونه های تیمار شده با این دو گونه به ترتیب 57/11 و 36/23 (cm/h) بود. افزایش غلظت مخلوط اوره و کلرید کلسیم و گذشت زمان نیز باعث کاهش معنی دار هدایت هیدرولیکی شدند. هدایت هیدرولیکی نمونه ها در غلظت 1 و 5/1 به ترتیب 89/27و05/19 درصد نسبت به تیمار 5/0 مولار و در تیمار 288 ساعت 29/96درصد نسبت به تیمار12 ساعت کاهش یافت. با توجه به توانایی بیشتر گونه pasteurii در کاهش هدایت هیدرولیکی، استفاده از آن در تثبیت ذرات شن توصیه می گردد

Sporosarcina pasteurii، Sporosarcina ureae، نفوذ پذیری، هدایت هیدرولیکی