مرضیه علی خواه اصل - استادیار، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. (مسوول مکاتبات)
نفیسه رضاپور اندبیلی - کارشناسی ارشد رشته محیط زیست، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور، مرکز تهران شرق، ایران.

زمینه و هدف: در عصر حاضر که انواع تغییرات در محیط طبیعی ایجاد شده است، باید جهت دست یابی به توسعه پایدار، برنامه ریزی و مدیریت سرزمین بر اساس توان بالفعل و بالقوه آن صورت پذیرد. هدف از این مطالعه ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری های کشاورزی و مرتع داری و بررسی میزان انطباق کاربری های فعلی کشاورزی و مرتع داری با توان اکولوژیک منطقه برای کاربری های مذکور می باشد. روش بررسی: در این پژوهش، ابتدا با بررسی منابع مختلف و کسب استانداردها، معیارها و زیرمعیارها انتخاب شدند. معیارهای اصلی مورداستفاده در این مطالعه، عبارتند از: نقشه های خاک شناسی، سنگ شناسی، توپوگرافی، اقلیم، پوشش گیاهی، میزان آب و کاربری اراضی. سپس، با استفاده از طراحی و توزیع پرسش نامه هایی، لایه ها مورد ارزیابی قرار گرفتند و توسط فرایند تحلیل سلسله مراتبی و ماتریس مقایسات دوتایی، وزن دهی شدند. درنهایت، کلیه ی لایه ها با استفاده از روش ترکیب خطی وزن دار تلفیق شدند و نقشه ی نهایی توان اکولوژیک منطقه به دست آمد. یافته ها: در نقشه نهایی قابلیت اراضی برای توسعه کشاورزی و مرتع داری که در سال ۱۳۹۴ تهیه گردید، طبقات ۱ و ۲ و ۷  کاربری های مذکور وجود ندارد به دلیل این که در منطقه مورد مطالعه محدودیت های توپوگرافی بیش از بقیه معیارها، امکان انجام کشاورزی درجه ۱ و ۲ را سلب می کند و از نظر معیارهای مرتعداری، تا طبقه ۳ مرتع داری را می توان در محدوده مورد مطالعه مشاهده نمود. کشاورزی درجه ۳ با ۹/۳۱ درصد، بیش ترین و مرتعداری درجه ۳ با ۵/۱۱ درصد، کم ترین مقدار را  از نظر درجه تناسب سرزمین دارا می باشند. بحث و نتیجه گیری: یافته ها حاکی از آن است که تلفیق فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی، دارای قابلیت بالایی جهت ارزیابی توان اکولوژیک اراضی برای کاربری های کشاورزی – مرتع داری می باشد. و با توجه به این که حوضه آبخیز سد تاجیار دارای پتانسیل لازم برای توسعه فعالیت های کشاورزی و مرتع داری می باشد، در صورت بهره برداری متناسب با توان اکولوژیک، مردم بومی منطقه از اثرات رونق اقتصادی این فعالیت ها منتفع خواهند گردید.

ارزیابی قابلیت اراضی, سد تاجیار, کشاورزی – مرتع داری, AHP