مهرزاد مستشاری محصص - دانشجوی دکتری دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین
محمد معز اردلان - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران
نجفعلی کریمیان - استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
حامد رضایی - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک وآب
حسین میر سید حسینی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

تعیین شکلهای معدنی فسفر خاک و ارتباط آنها با یکدیگر و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاکهای آهکی اطلاعات مفیدی را برای ارزیابی وضعیت فسفر و نیز حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه در اختیار می گذارد به منظور کسب چنین اطلاعاتی، فسفرکل و توزیع آن در شکلهای مختلف در ۲۰ نمونه خاک استان قزوین به روش عصاره گیری متوالی تعیین و رابطه این شکلها با یکدیگر و با ویژگیهای خاک مطالعه شد. میزان فسفر کل ۷۰۰ تا ۱۰۴۰ میلی گرم بر کیلوگرم خاک به دست آمد. شکلهای معدنی فسفر شامل دی کلسیم فسفات با میانگین ۷/۹ میلی گرم بر کیلوگرم، اکتا کلسیم فسفات با میانگین۱۷۳ میلی گرم بر کیلوگرم، فسفات آلومینیوم با میانگین ۳۳ میلی گرم بر کیلوگرم، فسفات آهن با میانگین ۲۱ میلی گرم بر کیلوگرم، فسفر محبوس با میانگین ۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم، آپاتیت با میانگین ۳۸۱ میلی گرم بر کیلوگرم، ظرفیت تبادل کاتیونی با میانگین ۲۳ میلی اکی والان بر صد گرم خاک، آهک فعال با میانگین ۵/۹ درصد، رس خاک با میانگین۳۲ درصد بدست آمد. شکلهای معدنی مختلف فسفر شامل فسفر محلول، دی کلسیم فسفات، فسفات آهن و فسفر محبوس با فسفر قابل جذب به روش اولسن روابط معنی دار و مثبتی را نشان دادند. همچنین بین شکلهای مختلف فسفر هم بستگی معنی داری به دست آمد که احتمالا بیانگر وجود یک رابطه پویا بین آنها در خاک می باشد. بین درصد رس با فسفاتهای آهن و بین فسفر کل با اکتا کلسیم فسفات و فسفات های آلومینیوم و آپاتیت، بین ظرفیت تبادل کاتیونی با فسفاتهای آلومینیوم و فسفر محبوس روابط مثبت و معنی داری بدست آمد و بین میزان هدایت الکتریکی و اکتاکلسیم فسفات و فسفات آلومینیوم، بین درصد کربن آلی با آپاتیت و بین درصد آهک فعال با آپاتیت همبستگی معنی دار و منفی بدست آمد. در نهایت مشخص شدکه دامنه تغییرات اجزائ فسفر در خاکهای دشت قزوین زیاد می باشد. ضمنا با بدست آوردن همبستگی ویژگیهای خاک با فسفر عصاره گیری شده به روش اولسن که شاخصی برای فسفر قابل استفاده گیاه است، می توان در مدیریت توصیه های کودی بر نامه ریزی دقیق تری انجام داد.

شکلهای فسفر, خاکهای آهکی, عصاره گیری متوالی