علیرضا خاوندی - دانشگاه علم و صنعت
وحید بصائری - دانشگاه علم و صنعت

در طول دهه های اخیر تلاش های قابل توجهی جهت یافتن جایگزینی مناسب استخوان از سوی پژوهشگران صورت گرفته است.در آغاز راه  توجه پژوهشگران به جایگزین های فلزی بوده است. خوردگی فلزات را می توان یکی از اصلی ترین نقاط ضعف در استفاده این مواد به عنوان جایگزینی استخوان دانست. ازآنجا که پدیده خوردگی فلزات  در بدن انسان علاوه بر کاهش خواص مکانیکی سبب آزاد شدن یون های شدیدا سمی فلزی می کند که این امر موجب واکنش های التهابی در بدن فرد می شود. بر همین اساس در سال های اخیر تلاش قابل توجهی برای جایگزینی ماده ای مناسب تر صورت گرفته است که این امر سبب  بازشدن دروازه ای به نام مهندسی بافت استخوان شده است. تاثیر هیدروکسی ­آپاتیت طبیعی و سنتزی بر خواص مکانیکی و زیستی داربست ساخته ­شده از هیدروکسی­ آپاتیت- نانولوله ­کربنی و ژلاتین مورد بررسی قرار گرفته است. از استخوان­های ران شتر، گوسفند، گاو و تیغه استخوان ماهی ­سفید به عنوان منابع هیدروکسی­ آپاتیت طبیعی استفاده شده است.نتایج بدست­ آمده نشان داد شدت پیک ­های حاصل­ شده در نمونه­ های HA  طبیعی نسبت به HA سنتزی،  افزایش محسوسی داشته است که این افزایش در هیدروکسی آپاتیت طبیعی بدست آمده از استخوان شتر بیشترین میزان است. همچنین طبق تصاویر SEM بدست­ آمده از سطح مقطع داربست، نمونه ­ها دارای حفراتی در محدوده μm ۴۰-۱۵۰ است که جهت کاربردهای مهندسی بافت استخوان، محدوده­ای مناسب است. همچنین ارتباط حفرات در نمونه ­های حاوی هیدروکسی ­آپاتیت طبیعی بدست ­آمده از استخوان­ های شتر، گاو و ماهی وضعیت مطلوبی را دارا هستند. اطلاعات بدست ­آمده از آزمون MTT نشان می ­دهد شانس زنده­ ماندن سلول­ها در  داربست­ های تهیه شده از هیدروکسی­ آپاتیت طبیعی نسبت هیدروکسی­ آپاتیت سنتزی  بیشتر است که این امر در داربست تهیه شده از هیدروکسی ­آپاتیت طبیعی بدست­ آمده از استخوان شتر  با میزان ۹۶% وضعیت مطلوب­تری را دارا است.  

کلمات کلیدی: مهندسی ­بافت استخوان, داربست, هیدروکسی ­آپاتیت, نانولوله­ کربنی