حسین پندی - دانشجو دکتری فیزیک و حفاظت خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
علی رضا واعظی - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

یکی از مخرب ترین انواع فرسایش در منابع خاک، فرسایش آبکندی است. که با تولید حجم زیاد رسوب در حوزه های آبخیز، خسارات زیادی ایجاد می کند. به منظور مدیریت منابع خاک و مقابله با این نوع فرسایش، شناسایی مناطق دارای آبکندها در سطح حوزه های آبخیز، اهمیت بسیار فراوانی دارد. مطالعه حاضر به منظور بررسی روابط بین تراکم آبکندها و تاثیر برخی از مشخصات آبکندها بر گسترش فرسایش آبکندی در منطقه کوهستانی به وسعت ۲۸ کیلومترمربع در غرب شهرستان رودبار، واقع در جنوب استان گیلان انجام گرفت. بر این راستا، ۸۰ آبکند در منطقه شناسایی و ویژگی های ریخت شناسی آبکندها شامل طول، عرض (ابتدا، میانه و انتها)، شیب و تراکم آنها تعیین شده است. نتایج نشان داد که طول آبکندها از ۰۷/۰ تا ۸۹/۱، میانگین عرض آبکندها از ۴/۲ تا ۹۲/۸۹ و تراکم آبکندها از ۲۸/۰ تا ۵۶/۷ تغییر می کند، که مقدار شدت آن از کم تا زیاد بوده است. با افزایش تراکم آبکندها، شیب آنها کاهش (۰۱/۰p< ، ۶۶/۰r=-) و طول (۰۱/۰p< ، ۵۹/۰r=)، میانگین عرض (۰۱/۰p< ، ۴۲/۰r=)، افزایش می یابد. نتایج کلی نشان می دهد که می توان از تصاویر ماهواره ای برای محاسبه طول، عرض، شیب، تراکم و گسترش آبکندها در مناطق کوهستانی استفاده نمود که این موضوع از دشواری های مطالعه صحرایی در سطح کلان نیز می کاهد.

تراکم آبکند، حوزه آبخیز، رودبار، طول آبکند، فرسایش آبکندی