فاطمه پیرایش فر - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجا
حمیدرضا صراف معیری - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
اورنگ کاوسی - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

کنه تارتن دولکه‌ای Koch. Tetranychus urticae آفتی است چندخوار که پراکنش جهانی دارد استفاده مکرر از سموم شیمیایی علاوه بر ایجاد مقاومت در آفات، اثرات جانبی زیان باری مانند نابودی دشمنان طبیعی، اثر روی موجودات غیر هدف، آلودگی های زیست محیطی، ظهور آفات ثانویه، طغیان مجدد آفات، حذف گونه های مفید و کاهش تنوع زیستی را به همراه داشته است. با توجه به مشکلات ذکر شده، دسترسی به ترکیبات کم خطر جهت کنترل آفات اجتناب ناپذیر است. اسانس های گیاهی به علت تجزیه سریع در طبیعت، سمیت کم برای موجودات غیرهدف، سادگی کاربرد و مقاومت دیرتر آفات به واسطه ترکیبات پیچیده ای که دارند، می توانند جایگزین مناسبی برای آفت کش ها باشند. در این پژوهش اثر کشندگی اسانس سه گونه از گیاهان دارویی به نام های آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.)، باریجه (Ferula gummosa L.) و پونه (mentha pulegium L.) به روش تدخینی و با 5 غلظت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در دمای 1±25 درجه، رطوبت نسبی 5±50 درصد و تناوب نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی در پژوهشکده فیزیولوژی و بیوتکنولوژی دانشگاه زنجان در اردیبهشت ماه 1390 انجام شد. مقادیر LC50 محاسبه شده برای آویشن، باریجه و پونه به ترتیب 962/21، 88/60 و 277/17 پس از 24 ساعت و 063/14، 99/55، 479/9 میکرولیتر بر لیتر هوا پس از 48 ساعت بود. نتایج نشان می دهدکه اسانس پونه بطور معنی‌داری بیشترین اثر مرگ و میر و باریجه کمترین میزان کشندگی را علیه کنه تارتن دولکه ای داشته است.

اسانس های گیاهی، کنه تارتن دولکه ای، LC50