آرام شریفی زاغه - دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
مصطفی خدادادی - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج
امیر قلی زاده - استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان

یکی از عوامل محدود کننده تولید گیاهان دارویی تنش خشکی می باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی ترکیب پذیری عمومی توده های بومی گشنیز برای صفات عملکرد و اجزای عملکرد میوه و محتوای اسانس در رژیم های مختلف آبیاری بود. به همین منظور ۱۴ خانواده ی نیمه خواهری حاصل از خزانه ی پلی کراس در سه آزمایش (بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید) در سال زراعی ۱۳۹۴ در در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه ی آماری داده ها نشان داد که بیش ترین ضریب تنوع فنوتیپی در شرایط عدم تنش مربوط به کلروفیل کل، در شرایط تنش ملایم مربوط به عملکرد میوه و در شرایط تنش شدید مربوط به میزان اسانس میوه بود. هم چنین بیش ترین ضریب تنوع ژنتیکی در شرایط عدم تنش، تنش ملایم و تنش شدید به ترتیب مربوط به صفات میزان اسانس میوه، عملکرد میوه و میزان اسانس میوه بود. نتایج تجزیه خوشه ای براساس ترکیب پذیری عمومی صفات مشخص کرد که فامیل های ناتنی ۸، ۹، ۱۰ و ۱۴ برای تولید واریته ساختگی با عملکرد میوه و میزان اسانس بالا در شرایط عدم تنش خشکی مناسب هستند. در شرایط تنش ملایم فامیل های ۷، ۱۱ و ۱، برای تولید واریته های با عملکرد میوه و میزان اسانس بالا مناسب هستند و در شرایط تنش شدید فامیل های ۱۳، ۱۴، ۱۱، ۶ و ۷ برای تولید واریته های با عملکرد میوه ی بالا و فامیل های ۱، ۳، ۹، ۱۲ و ۷ برای تولید واریته با میزان اسانس بالا مناسب هستند.

تنش خشکی, ترکیب پذیری عمومی, فامیل های ناتنی