حمیدرضا عشقی زاده
محمد کافی
احمد نظامی

چکیده آگاهی از نحوه رشد و توسعه اندام های مختلف گیاه، به ویژه ریشه، در مدیریت بهینه تولید گیاهان شورزیست از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، گیاه ارزن پادزهری (Panicum antidotale Retz.) در یک خاک لوم شنی درون کیسه های پلاستیکی کاشته شده و در مرحله ۴برگی در معرض سطوح مختلف شوری آب آبیاری شامل صفر، ۱۰، ۲۰ و ۳۰ دسی زیمنس بر متر که به ترتیب با افزودن صفر، ۵، ۱۱ و ۲۰ گرم نمک کلرید سدیم در هر لیتر آب مقطر حاصل شد، قرار گرفت. برای مطالعه الگو و سرعت توسعه اجزای مختلف ریشه، ویژگی های ریختی ریشه در چهار مرحله پدیداری شامل شروع پنجه زنی، طویل شدن ساقه، ظهور خوشه و رسیدگی دانه اندازه گیری شد. سپس با استفاده از روش رگرسیون، بهترین معادلات بیان کننده روند تغییرات صفات اندازه گیری شده نسبت به زمان انتخاب شدند. نتایج نشان داد که با افزایش سن گیاه و توسعه اجزای فتوسنتزی، سرعت افزایش وزن ریشه در شرایط غیر شور افزایش یافته و به حدود ۷۰ میلی گرم در بوته در روز تا مرحله طویل شدن ساقه رسید. طی این مدت، سرعت افزایش وزن ریشه در سطوح شوری۱۰، ۲۰ و ۳۰ دسی زیمنس بر متر به ترتیب حدود ۳۰، ۶۰ و ۴۰ میلی گرم در بوته در روز بود. در فاصله زمانی بین طویل شدن ساقه و ظهور خوشه، سرعت افزایش وزن ریشه در سطوح مختلف شوری آب آبیاری کاهش یافت که این کاهش رشد در سطوح ۱۰ و ۲۰ دسی زیمنس بر متر چشمگیرتر بود. هم چنین سهم محصولات فتوسنتزی اختصاص یافته به بخش ریشه از کاشت بذر تا شروع پنجه زنی (۱۸-۰ روز پس از کاشت) حدود ۲۵، ۲۲، ۹ و ۱۰ درصد به ترتیب در سطوح شوری صفر، ۱۰، ۲۰ و ۳۰ دسی زیمنس بر متر بود. این در حالی است که این میزان در ۳۵-۱۸ روز پس از کاشت (طویل شدن ساقه) به ترتیب به ۳۴، ۲۱، ۲۵ و ۲۶ درصد در سطوح شوری صفر، ۱۰، ۲۰ و ۳۰ دسی زیمنس بر متر تغییر یافت. افزایش تنش شوری، الگوی سیگموئیدی توسعه ریشه این گیاه را از طریق کاهش سرعت توسعه و اندازه اجزای آن تغییر داد، هر چند ویژگی های ریختی مختلف ریشه ارزن پادزهری حساسیت متفاوتی به شوری آب آبیاری داشتند.

Keywords: Phenology, Halophyte, Root penetration depth, Accumulated root length., واژه های کلیدی : ریخت شناسی، شورزیست، عمق نفوذ ریشه، طول تجمعی ریشه