امیر پرنیان
مصطفی چرم
نعمت اله جعفرزاده حقیقی فرد
مهری دیناروند

چکیده با افزایش جمعیت، روند آلوده شدن منابع آب تشدید شده و بشر نیازمند روش-هایی نو و ارزان برای پالایش و بهبود کیفیت آب شده است. نیکل از عناصری است که در غلظت های کم برای ادامه حیات اکوسیستم ها ضروری است و در غلظت های زیاد مضر و آلاینده ای خطرناک به شمار می رود. این فلز از طریق منابع مختلف، از جمله پساب ها و فاضلاب های شهری و صنعتی سبب آلودگی منابع آب می گردد. پالایش سبز با گیاهان آبزی روشی نو، کارآمد و ارزان برای بهبود کیفیت آب و پساب است. در این پژوهش، پتانسیل گیاه پالایی نیکل به وسیله گیاه آبزی علف شاخی (Ceratophyllum demersum L.) که بومی بسیاری از رودخانه های ایران است، در محیط هیدروپونیک بررسی شده است. پس از تعیین pH بهینه رشد (۷ = pH)، این گیاه در محلول غذایی هوگلند دارای نیکل در ۴ سطح مختلف آلودگی (صفر، ۱، ۲، ۴ و ۶ میلی گرم در لیتر) طی ۱۴ روز کشت شد. با اندازه گیری روزانه غلظت نیکل در محلول کشت، و هم چنین مقدار اولیه و نهایی این فلز سنگین در گیاه، گیاه-استخراجی نیکل از پساب امکان سنجی شد و اثرات زیستی نیکل بر رشد علف شاخی با محاسبه شاخص تولید زیست توده بررسی گردید. حداکثر کارایی حذف نیکل ۵۰% و در سطح آلودگی ۱ میلی گرم در لیتر مشاهده شد. ضریب انتقال و شاخص جذب حداکثری نیکل در سطح ۶ میلی گرم در لیتر، ۶۵/۳۳۸ و ۰۵/۵ میلی گرم به دست آمد. کمترین و بیشترین مقدار شاخص تولید زیست توده گیاهی ۲۷/۱ و ۶/۳ گرم در روز، به ترتیب مربوط به سطوح آلودگی ۶ و صفر میلی گرم در لیتر بود. نتیجه کلی پژوهش این بود که پالایش سبز نیکل در محیط هیدروپونیک به وسیله گیاه علف شاخی امکان پذیر است و بررسی پتانسیل آن در مورد پساب های صنعتی پیشنهاد می شود.

Keywords: Nickel, Phytoremediation, Hydrophytes, Pollution of water resources., واژه های کلیدی : نیکل، گیاه پالایی، گیاهان آبزی، آلودگی منابع آب