زهرا احمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
علی سلیمانی - استادیار گروه علوم باغبانی و پژوهشکده فیزیولوژی و بیوتکنولوژی، دانشگ
جلال صبا - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
مهدی طاهری - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و گروهبندی ارقام زیتون، آزمایشی روی 20 رقم زیتون ایرانی و خارجی در سال 1389 در مرکز تحقیقات زیتون گیلوان (شهرستان طارم- استان زنجان) انجام شد. در این تحقیق صفات مختلف گل و میوه از قبیل تعداد و طول گل آذین، درصد گل های کامل و نر، درصد تشکیل میوه اولیه و نهایی، شاخص خودناسازگاری، وزن تر و خشک میوه، نسبت گوشت به هسته، درصد روغن، نسبت سطح برگ و عملکرد میوه مورد ارزیابی قرار گرفتند. در تجزیه به مؤلفه های اصلی مؤلفه اول و دوم توانستند حدود 98/92 درصد واریانس کل را توجیه نمایند. صفات با ضرایب 2R (ضریب تبیین) بالا به عنوان ضرایب عاملی معنی دار در نظر گرفته شدند. بر اساس نتیجه تجزیه به مؤلفه های اصلی، صفاتی از قبیل درصد گل نر، درصد گل کامل، SLA، تعداد گل آذین، تشکیل میوه اولیه ونهائی بیشترین سهم را در تفاوت بین ارقام نشان دادند. . نتایج تجزیه کلاستر بر اساس تمام صفات اندازه گیری شده، ارقام را در فاصله اقلیدسی 5، به 5 گروه اصلی تقسیم بندی کرد. از عوامل مهم تفکیک کلاستر های اصلی صفاتی از جمله درصد گل نر، درصد گل کامل، تشکیل میوه اولیه و نهائی بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که تنوع نسبتا فراوانی از نظر صفات تحت بررسی در میان ژنوتیپ های مختلف وجود دارد. از این تنوع می توان با توجه به اهداف طرح های اصلاحی بهره جست.

کلمات کلیدی : تجزیه به مؤلفه های اصلی (PCA)، تجزیه کلاستر، تنوع ژنتیکی، زیتون