سیدمهدی حسینی - استادیار دانشکده گیاهان دارویی، دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل
فاطمه زهرا قاسمی کلور - دانشجوی مقطع کارشناسی رشته گیاهان دارویی، دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل
فاطمه پوراسحاقی - دانشجوی مقطع کارشناسی رشته گیاهان دارویی، دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل
محمدحسن شاهوی - استادیار دانشکده مهندسی، دانشگاه تخصصی فناوری های نوین آمل

گیاهان دارویی جز جدایی ناپذیر زندگی انسان بوده و با تمدن بشری ارتباط تنگاتنگی دارند. در سالهای اخیر ارزش بازار جهانی داروهای گیاهی بعلت توانایی گیاهان دارویی در تولید ترکیبات و متابولیتهای ثانویه مهمی از جمله اسانسها، آلکالوئیدها، فنولها و غیره بواسطه اثرات درمانی چشمگیرشان با رشد قابل توجهی روبرو بوده است. با توجه به روند رو به رشد مصرف گیاهان دارویی بمنظور استفاده درست از محصولات گیاهان دارویی، حفظ کیفیت و استانداردسازی آنها امری ضروری است. هدف از مطالعه حاضر بررسی روشها و شاخصهای استانداردسازی و کنترل کیفیت گیاهان دارویی و فرآورده های آن میباشد. بمنظور بررسی موضوع استانداردسازی گیاهان دارویی و فرآورده های آن، از داده های مقالات علمی پژوهشی موجود در پایگاه های الکترونیکی معتبر، استفاده گردید. سازمان بهداشت جهانی برای ارزیابی کیفیت، ایمنی و اثربخشی گیاهان دارویی پارامترهای استانداردسازی مختلفی را از جنبه های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی ایجاد کرده تا در گیاهان دارویی و فرآورده های آنها تقلبی صورت نگیرد و همچنین عاری از هرگونه آلودگی و ناخالصی باشند است. در این مقاله پارامترهای مختلف استانداردسازی گیاهان دارویی از جمله روش انتخاب گیاه و اندام موثره آن برای تحقیقات، بارکدگذاری DNA، روش انتخاب حالل و تعیین زمان پایان استخراج، ارزیابی خواص ماکروسکوپیک و میکروسکوپیک گیاهان دارویی، تعیین مقدار خاکستر، روشهای کروماتوگرافی و اسپکتروفتومتری، استانداردهای فارماکوپهای و غیره بررسی شده است. استانداردسازی و کنترل کیفیت گیاهان دارویی و فرآورده های آن علاوه بر اثربخشی بیشتر و ایمنی این محصوالت و ارتقای سطح سلامت و بهداشت، موجب پیشرفت چشمگیری در صادرات گیاهان دارویی و افزایش درآمد غیرنفتی میشود.

استانداردسازی، داروهای گیاهی، سلامت، کنترل کیفیت، گیاهان دارویی