سیاوش حق جو - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران
سحر طاهری - دانشجوی دکتری ادبیات عرفانی دانشگاه مازندران

کلمات به عنوان جزء جدانشدنی زبان در ساختار و تعیین جهت معنایی متن موثرند و با قرار گرفتن در کنار یکدیگر تعیین-کننده ی انواع سبک ها از جمله سبک های ادبی و شخصی هستند. اغلب شاعران با بیشتر به کار بردن برخی کلمات، شالوده-ی مفاهیم بسیاری از سروده های خویش را تعیین می کنند. عطار نیز برای بیان اندیشه های خویش به تکرار برخی کلمات در غزل می پردازد. در این مقاله با بررسی کلیدواژه ی جان به عنوان یکی از پربسامدترین واژگان غزلیات عطار به تحلیل ویژگی ابیات دارای این کلیدواژه و بررسی شبکه ی هم نشینی آن پرداخته می شود. برخی از هم نشینی ها در سراسر غزلیات عطار تکرار می گردد و از حرکت تاملات شاعر و نظام فکری او در مسیری معین حکایت می کند. گرچه این امر گاه مضامین تکراری می آفریند اما ظرفیت معنایی برخی از کلیدواژه ها و هنر شاعر در به کارگیری این ظرفیت ها از ملالت ناشی از تکرار می کاهد. از این رو خواننده ی غزل های عطار علی رغم تکرار برخی مضامین با مجموعه ی متنوعی از کلمات مرتبط مواجه می-شود که گرد تکرار را از شعر شاعر می زداید.

عطار، غزل، کلمات، جان، کلیدواژه، هم نشینی