فروزنده عدالت کاشی - دانشجوی دکتری دانشگاه الزهراء
محبوبه مباشری - عضو هیئت علمی دانشگاه الزهراء

رمان گونه ای ادبی است. مجموعه ای از اشخاص ، افعال و محیط پیرامون آن ها است، که ثمره تلاش گزینش نویسنده برای رسیدن به هدف یا اهدافی است. نقد روانکاوانه از انواع نقد است که می توان به وسیله آن به درون افراد رمان نفوذ کرد و به هدف یا اهداف نویسنده رسید. آبراهام مزلو از روانشناسان انسان گرا است که هرم خودشکوفایی را برای انسان کامل مورد نظرش که افراد موفق هستند، رسم کرده است. رمان مردی در تبعید ابدی از نادر ابراهیمی بر اساس زندگی ملاصدرای شیرازی یا صدرالمتالهین، صاحب نظریه حکمت متعالیه، او از حکمای قرن دهم هجری قمری است که ویژگی های افراد خودشکوفای مزلو در اندیشه، اعمال و سخنان این شخصیت قابل بازیابی است. در این پژوهش بعد از معرفی مزلو و نظریه خودشکوفایی او به توصیف و تحلیل شخصیت ملاصدرا با تکیه بر رمان ابراهیمی با نظریه روانشناسانه انسان گرای مزلو پرداختیم تا بدانیم آیا نظریه مزلو بر این شخصیت منطبق است و ملاصدرا ویژگی های فرد خودشکوفا را داراست؟ و اوضاع زمانه و شرایط اجتماعی تا چه اندازه به خودشکوفایی صدرالمتالهین کمک کرده است؟ در پایان پژوهش به این نتیجه رسیدیم که شخصیت اصلی رمان، ملاصدرای شیرازی، ویژگی های افراد خودشکوفا و به کمال رسیده، منطبق با ویژگی های مزلو، را داراست و اوضاع اجتماعی و سیاسی جامعه برای رسیدن به خودشکوفایی او موثر بوده است.

خودشکوفایی، مردی در تبعید ابدی، ملا محمد صدرای شیرازی، هرم مزلو،