علیرضا کوچکی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
قربانعلی اسدی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
بهاره بیچرانلو - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
میلاد باقری شیروان - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

محدودیت آب آبیاری در بهار برای کشت محصولات تابستانه چالشی است که کشاورزان در اکثر مناطق ایران از جمله استان خراسان شمالی با آن مواجه هستند. دلیل این مسئله، تداخل آبیاری در هنگام کاشت محصولات بهاره با یک یا دو نوبت آبیاری نهایی غلات که در مرحله بحرانی پر شدن دانه هستند، می­باشد. به منظور امکان سنجی کشت ذرت(Zea mays) و کلزا(Brassica napus L.) به روش تاخیری جهت رفع محدودیت آب، آزمایشی در مزرعه ای واقع در ۱۰ کیلومتری غرب شهرستان شیروان در دو سال زراعی ۹۳-۱۳۹۲ و ۹۴-۱۳۹۳ اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار نسبت مختلف کشت مخلوط تاخیری کلزا و ذرت (سه ردیف کلزا + یک ردیف ذرت (۳:۱)، سه ردیف کلزا + دو ردیف ذرت (۳:۲)، چهار ردیف کلزا + دو ردیف ذرت (۴:۲) و شش ردیف کلزا + دو ردیف ذرت (۶:۲)) و همچنین کشت خالص کلزا و ذرت بود. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد دانه کلزا در نسبت اختلاط ۳:۱ (به ترتیب ۸/۲۱۲۶ کیلوگرم در هکتار) و بیشترین عملکرد دانه ذرت نیز در کشت خالص (۶/۶۲۰۷ کیلوگرم در هکتار) و سپس به ترتیب در نسبت­های ۳:۲ و ۴:۲ بود. در بین نسبت­های مختلف کشت مخلوط، کشت ۳:۱ و پس از آن ۶:۲ که دارای نسبت برابری زمین بالاتر از واحد بودند، بیشترین مقدار LER (به ترتیب ۱۱۴/۱ و ۰۱۶/۱) را به خود اختصاص دادند که نشان دهنده برتری کشت مخلوط می­باشد. میزان آب مصرفی در کشت خالص کلزا ۳۷۵۰ متر مکعب در هکتار و در کشت خالص ذرت ۹۰۸۱ مترمکعب در هکتار بود. چنانچه ذرت پس از برداشت کلزا کشت گردد، کل آب مصرفی ۱۲۸۳۱ متر مکعب خواهد بود. در حالی که کل آب مصرفی در کشت مخلوط کلزا و ذرت ۱۰۹۱۵ متر مکعب بود و مقدار ۱۹۱۶ متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی شد.

اجزای عملکرد, شاخص برداشت, عملکرد, عملکرد بیولوژیک, نسبت برابری زمین